ديدگاه علامه جعفري در باب چيستي عمل و مواجهه آن با چالش‌هاي علّي‌ گرايي

فلسفۀ عمل، گرايشي در فلسفۀ معاصر است كه با حوزه‌هاي فلسفۀ ذهن، اخلاق و علوم‌انساني ارتباطي وثيق داشته و پيگيري مسائل آن دربارۀ عمل انسان و چيستي آن، آورده‌هايي براي مباحث علمي و فلسفي اين حوزه‌هاي مختلف خواهد داشت. پرسش از چيستي عمل اولين و از جهتي مهم‌ترين پرسش در فلسفۀ عمل است؛ سؤال آن است كه دقيقاً به چه چيز عمل مي‌گوييم؟ و چه چيز آن را از يك رويداد طبيعي متمايز مي‌سازد؟با وجود گسترۀ بحث از عمل در تاريخ انديشۀ اسلامي، مطالعۀ آثار علامه جعفري نشان مي‌دهد كمتر متفكر مسلماني مانند او به تحليل مبسوط عمل انسان پرداخته است. علامه با دريافت ضرورت اين بحث براي علوم‌انساني، اين موضوع را پي گرفته و در خلال مباحث خود، نكاتي را كه براي فلسفۀ عمل امروز مهم است مورد بررسي قرار داده است. اين پژوهش در صدد است پاسخ جعفري به پرسش از «چيستي عمل»را استنباط و در نهايت برمبناي چالش‌هاي پيشروي نظريه‌هاي معاصر مورد ارزيابي قرار دهد.در نظريّۀ عمل جعفري، عمل از مقولۀ فعل (يا به تعبيري رويداد) معرفي مي‌شود و انتساب آن به «منِ» انساني جايگاه ويژه‌اي دارد. همچنين جعفري سه مؤلفه‌ اراده، تصميم و اختيار را وسايلِ «من» براي تحقق عمل مي‌داند كه در ميان آنها، مؤلفه‌ اختيار مهم‌ترين مؤلفه محسوب مي‌گردد. نهايتاً عمل براساس رابطه علّي ميان اين مولفه‌ها با روح، روان و بدن آدمي تعريف مي‌شود به گونه‌اي كه عمل پايه، حركت روح و پس از آن، تغيير در روان و سپس سيستم عصبي بدن است.