تحليل فاصلۀ قدرت مبتني بر نظريۀ ابعاد فرهنگي هافستِد و كاربست آن در اختلافات بني ‌هاشم و بني ‌اميه

يكي از ابعاد پنهان اختلافات بني ‌هاشم و امويان، تفاوت نگرش اين دو دودمان به جزئيات قدرت، ازجمله «فاصلۀ قدرت» است. فاصلۀ قدرت كه بسيار مورد توجه انسان‌شناسان است، توزيع و انباشت قدرت سياسي، روابط بين مردم و صاحبان قدرت را واكاوي مي‌كند. نظريۀ ابعاد فرهنگي «هافستِد»، همين مؤلفه را يكي از شش محور تفاوت فرهنگي جوامع برشمرده است. مقالۀ حاضر با تأكيد بر مسئلۀ فاصلۀ قدرت، گزاره‌هاي تاريخي از رفتار قدرتمندان دو خاندان قريش را بررسي مي‌كند و تحليلي را از نقش ديدگاه غالب در هريك از اين دو دودمان در اختلافات آنان، ارائه مي‌دهد. براساس اين پژوهش، شوق به فره‌مند ديده شدن، تأكيد بر نمايش قدرت، قوم‌گرايي، تلاش براي حفظ برتري اقتصادي، گشاده‌دستي‌هاي نامتعارف و هدفمند و نگاه بهره‌جويانه به ديگران واموال عمومي، مواردي است كه نشان مي‌دهد بني‌اميه به فاصلۀ زياد قدرت اعتقاد داشتند. در آن‌سو، ساده‌زيستي، نگاه نجيبانه به ديگران و اموال عمومي، فروتني، نيكي به فرودستان و پرهيز از قبيله‌محوري، از شواهدي است كه تأكيد بني‌هاشم بر فاصلۀ كم قدرت را نشان ‌مي‌دهد. بر اين اساس، بايد گفت كه تفاوت ديدگاه دربارۀ فاصلۀ قدرت، منشأ اصلي تفاوت نگرش دو خاندان اميه و هاشم به اقتصاد، جامعه و سياست بوده است.