تبليغات در روزنامه‌هاي عصر مشروطه (مطالعۀ موردي روزنامۀ انجمن تبريز)

روزنامه از پديده‌هاي نويني بود كه نخستين بار در ايرانِ روزگار قاجار پديد آمد. جنبش مشروطه، نقطۀ عطفي در تاريخ روزنامه‌نگاري ايرانيان بود، چنان‌كه پس از اعلان فرمان مشروطيت (14جمادي‌الثاني 1324هـ.ق)، چاپ روزنامه در بسياري از شهرهاي ايران، روند رو‌به‌رشدي را شاهد بود. روزنامه‌هاي عصر قاجار، از جنبه‌هاي گوناگوني بررسي مي‌شوند؛ يكي از جنبه‌هاي مزبور، پديدۀ «تبليغات» در آنهاست كه بيشتر ذيل عنوان «اعلان» ظاهر مي‌شد. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا «روزنامۀ انجمن تبريز»، كه يكي از مهم‌ترين نشريات صدر مشروطه بود، ازنظر تبليغات‌ ارزيابي ‌و به اين پرسش بنيادين پاسخ داده شود كه اعلان‌هاي روزنامۀ انجمن تبريز و يا داده‌هايي كه صبغۀ تبليغاتي دارند، چه آگاهي‌هايي را از حيات اجتماعي و اقتصادي تبريز عصر مشروطه ارائه مي‌دهند؟ براي پيشبرد تحقيق حاضر، تركيبي از روش‌هاي كمي و كيفي مدنظر نگارنده بوده است، در مرحلۀ گردآوري و توصيف داده‌ها، روش پژوهش كيفي و در ارزيابي آماري داده‌ها، روش پژوهش كمي از نوع آماري‌ استفاده شده است. به اين ترتيب‌ رويكرد پژوهش حاضر به مسئلۀ تبليغات، يك رويكرد توصيفي-تحليلي خواهد بود. با ارزيابي داده‌هاي موجود، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه تبليغات روزنامۀ انجمن تبريز سواي شناساندن برخي جنبه‌هاي مغفول اجتماعي و اقتصادي جامعۀ تبريز آن روزگار، بارقه‌هايي از گرايش‌هاي ملي‌گرايانۀ نوين و ترغيب به اتخاذ كنش جمعي را در زمينه‌هايي چون پشتيباني از كالاهاي داخلي و تحريم كالاهاي خارجي‌ به نمايش مي‌گذارند.