ارزيابي خطر سلامت و سطوح فلزات سمي در ماهي سفيد (Rutilus kutum) درياي خزر

در مقاله حاضر غلظت كل عناصر سنگين سمي از قبيل سرب، كادميم، جيوه، و آرسنيك كه از عناصر اجباري سازمان بهداشت جهاني (WHO) و سازمان كشاورزي و غذايي سازمان ملل (FAO) هستند، در بافت خوراكي ماهي سفيد درياي خزر از نظر سلامت تعيين گرديد. 90 عدد نمونه ماهي سفيد در سه استان شمالي (گيلان، مازندران و گلستان) طي سال‌هاي 1400-1399 جمع‌آوري گرديد. غلظت فلزات سرب، كادميم، جيوه و آرسنيك در بافت خوراكي ماهي سفيد درياي خزر (Rutilus kutum) به روش استاندارد و هضم اسيدي با دستگاه جذب اتمي با استفاده از شعله، كوره گرافيتي و بخار سرد تجزيه‌وتحليل گرديدند. نتايج نشان داد كه غلظت 90 درصد از كل داده‌‌ها (صدك 90%) فلزات سمي در بافت ماهي سفيد به‌ترتيب Cd As Hg Pb كاهش يافت. مقادير كادميم، آرسنيك، سرب و جيوه در بافت ماهي سفيد به‌ترتيب 0.31-0.009، 0.15-0.001، 0.060-0.001، 0.020-0.001 ميلي گرم بر كيلوگرم وزن تر بود. همچنين تجزيه‌وتحليل آماري داده‌ها نشان داد كه دو نوع همبستگي بين غلظت فلزات و اندازه طول كل و وزن ماهي سفيد به‌دست آمد: براي Cd با طول كل (0.46-r=) و با وزن ماهي (0.51-r=)، براي As با طول كل (0.30r=) و با وزن ماهي (0.27r=) به‌ترتيب همبستگي منفي و مثبت نشان داد، اما فلزات جيوه و سرب با پارامترهاي زيست‌سنجي، همبستگي نشان نداد. مقايسه نتايج حاضر با استانداردهاي جهاني نشان داد كه چهار فلز سمي كادميم، آرسنيك، سرب و جيوه كمتر از غلظت استانداردهاي WHO و FAO بوده است. يافته‌ها نشان داد كه پارامترهاي ارزيابي خطر سلامت (EDI، HQ و THQ) براي همه فلزات بسيار پايين‌تر از مقادير توصيه شده است. اين امر نشان داد كه مصرف ماهي سفيد درياي خزر در منطقه مورد مطالعه هيچ‌گونه اثر نامطلوبي بر سلامت انسان ناشي از آلودگي فلزات سمي نداشته است.