بررسي انديشه انتظار و اقدامات مهدي مصداقي در انسجام اجتماعي فرقه‌‌هاي شيعي تا پايان غيبت صغرا

مسئله مهدويت و غيبت امام كه از باورهاي مشترك ميان برخي فرقه‌هاي شيعي است؛ سبب شده تا پيروانشان با چالش‌هايي در انسجام اجتماعي مواجه شوند. پرسش اين پژوهش آن است كه انديشه ‌انتظار و اقدامات مصاديق مهدي در فرقه‌هاي شيعي بر انسجام اجتماعي پيروان چه تاثيري داشته است؟ در پاسخ‌، با مراجعه به آثار فرقه‌شناسي، منابع تاريخي، كتاب‌هاي حديثي، نخست اطلاعات اوليه در ارتباط با اقدامات مهدي و آموزه‌هاي انتظار در فرقه‌هاي باورمند به مصداق مهدي در ميان شيعيان جمع‌آوري گرديد و سپس تاثير اين اقدامات و آموزه‌ها بر انسجام اجتماعي پيروانشان مورد بررسي قرار گرفت. يافته‌ها حكايت از آن دارند كه باورهاي مرتبط با انديشه انتظار در غير اماميه، نخست بيش‌تر به دوران پس از مرگ مهدي ادعايي ناظر بوده و دوم اين‌كه اقدامات مهدي‌هاي مصداقي نيز در فضاي انتظار و انسجام پيروانشان نبوده است. در اين بين، تنها اماميه توانست انسجام اجتماعي خود را بر اساس باورداشت به غيبت امام مهدي(عج)، با توجه به روايات فراوان ائمه پيشين در ارتباط با مسئله غيبت حفظ كند.