تصويرسازي و معني‌آفريني شاعران مكتب آذربايجان با سازهاي رشته‌اي(زهي)

شاعران مكتب آذربايجان به استفاده از اطلاعات فراشعري و دانش‌هاي رايج زمان خود شهره‌اند. يكي از هنرهايي كه در ديوان اين شاعران نمود دارد، موسيقي است. فلكي شرواني، مجيرالدين بيلقاني، نظامي گنجوي و خاقاني شرواني چهار شاعر تقريباً هم‌‌دوره‌اي هستند كه هركدام به فراخور علاقه، دانش، ذوق و توانايي خود در سرودن اشعار، با سازهاي موسيقي تصويرسازي و معني‌آفريني كرده‌اند. هدف از اين پژوهش پي بردن به ميزان آگاهي و شناخت هر شاعر از سازهاي موسيقي رشته‌اي و مقايسۀ زيبايي‌شناسي و معني‌آفريني اشعاري است كه هر يك از آن‌ها با به خدمت گرفتن اين نوع از سازهاي موسيقي سروده‌اند. دانش موسيقايي هر شاعر، ميزان اطلاع آن‌ها از سازهاي موسيقي زمان خود، توانمندي و ميزان خلاقيت هر شاعر در تصويرسازي با شيوۀ نوازندگي و اجزاي مختلف يك ساز، شناخت موقعيت‌هاي زماني و مكاني‌اي كه مردم آن روزگار از انواع سازها بهره مي‌برده‌اند؛ از يافته‌هاي اين پژوهش است. مقايسۀ ابيات شاهدي كه چهار شاعر يادشده با انواع سازهاي زهي-زخمه‌اي سروده‌اند، به نتايجي منجر مي‌شود كه اهم آن عبارتند از: هنر سازشناسي هر شاعر، پي‌بردن به ميزان تنوع و كيفيت تصاوير ساخته شده با سازها، شناسايي شاعران باريك‌بين، خلّاق و مبتكر در آفريدن تصاوير و معاني بكر و تازه با سازها. البته در پايان با توجه به نگرش هر شاعر به سازهاي موسيقي مي‌توان فرضيۀ موسيقي‌دان يا لااقل موسيقي‌شناس بودن هر كدام از آن‌ها را نيز مطرح كرد.