بررسي مقايسه‌اي روايت نقّالي «منيجِه» با بيژن و منيژه در شاهنامه

داستان بيژن و منيژه، يكي از داستان‌هاي دلكش شاهنامه است كه در ميان عامة مردم نفوذ فراوان يافته است. يكي از مناطقي كه اين روايت از ديرباز در آن رواج داشته، منطقة سياخ دارنگون استان فارس است كه تاكنون در هيچ منبعي ثبت و بررسي نشده است. هدف نگارنده بررسي مقايسه‌اي اين روايت با روايت شاهنامة فردوسي است. نگارنده كوشيده است نخست به روش ميداني اين افسانه را ثبت كند و سپس به روش كتابخانه‌اي و تحليل محتوا، به بررسي تطبيقي آن با روايت فردوسي بپردازد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد روايت نقّالي را مي‌توان به دو بخش تقسيم كرد: بخش نخست كه از آغاز داستان تا رفتن رستم براي نجات پسر پادشاه را دربرمي‌گيرد، سير داستان آرام و منطقي پيش مي‌رود. در اين بخش خطوط كلي داستان شبيه به شاهنامه است؛ هرچند تفاوت‌هاي بنيادي ديده مي‌شود. بخش دوم داستان كه از رفتن رستم به توران تا فرجام داستان را شامل مي‌شود، سير رخدادها بسيار تند مي‌شود و البته روند داستان نيز در قياس با شاهنامه كاملاً متفاوت پيش مي‌رود. بخشي از تفاوت‌هاي دو روايت حاصل تلاش راويان براي بومي و جذّاب كردن روايت براي مخاطب است؛ اما دليل بخش اعظم اين تفاوت‌ها چندان روشن نيست. به هر روي اين روايت از جنبه‌هاي گوناگون مانند شخصيت-پردازي، خطوط اصلي روايت و فضاي حاكم بر داستان با روايت شاهنامة فردوسي تفاوت‌هاي بنيادي دارد؛ اما در مجموع يكساني‌هايي نيز با روايت شاهنامه دارد.