جايگاه فقه در تمدن‎سازي اسلامي از ديدگاه امام خميني (ره)

تمدن‎سازي و طرح ايده‎هاي كاركردگرا در ساخت تمدن، يكي از آرمان‎هاي بزرگ حاكم بر ايدئولوژي‎هاي جهان از گذشته تا به امروز بوده است. تمام مكاتب فكري با ادعاي ساخت جامعه‎اي متمدن كه از توان رفع نيازهاي جوامع انساني برخوردار است، به بسط نظريه‎هاي تمدني اقدام كرده‎اند. دين اسلام يكي از اين مكاتب فكري است كه از زمان ظهور تاكنون، توانسته است پتانسيل انديشگاني خود را با تكيه بر منبع وحي در جهت ايجاد تمدني الهي-انساني به منصه ظهور برساند. اين دين با هدف انتظام‎بخشي به ساحت زندگي انسان در دو بعد فردي و اجتماعي در چهارچوب تمدن، اهتمام ويژه‎اي به علوم مبذول داشته است. فقه يكي از علوم داراي اهميت در تمدن‎سازي اسلامي است كه در همه ادوار تاريخ اسلام، به‎عنوان يك ابزار بنيادين در تمدن‎سازي مورد استفاده قرار گرفته است. اين علم با ارائه نظرياتي در دو بعد خرد (شخصي) و كلان (انسان، جامعه و جهان)، مهم‎ترين دانش بومي اسلام است كه توان تأسيس تمدن را داراست. امام خميني از انديشمندان اسلامي در عصر معاصر هستند كه همت خود را بر آن داشتند تا روشي را با تكيه بر دانش فقه به منظور احياي تمدن اسلامي ارائه دهند.مقاله پيش رو با روشي توصيفي-تحليلي تلاش دارد كاركرد فقه را در تمدن‎سازي اسلامي با تكيه بر مباني فكري امام خميني مورد بحث قرار دهد. يافته‎هاي پژوهش نشان مي‎دهد: 1. فقه به‎عنوان يكي از مباني اصلي انديشه امام خميني نقش اساسي را در ايجاد اين تمدن برعهده دارد؛ 2. در انديشه امام خميني محدود ساختن فقه در امور فردي، در مخالفت قطعي با هدف شارع از وضع احكام بوده است؛ 3. امام خميني حكومت در اسلام را مصداق عيني فقه در حل بحران‎هاي جامعه و نشان‎دهنده جنبه عملى فقه مي‎دانند؛ 4. در نظر حضرت امام، هدف شارع از وضع احكام در كنار نظم‎بخشي و قانون‎مداري در رفتار فردي، حمايت از ساختن جامعه‎اي همراه با قانون (شرع) است كه اين جامعه به ساختن تمدن شايسته انسان الهي مبادرت ورزد.