تحليل اسپريگنزي زوال و بقاي تمدني در آراي سياسي انديشمندان متقدم مسلمان

سخن از چرايي برآمدن و چگونگي برافتادن دولت ها و تمدن ها در آراي سياسي انديشمندان مسلمان بسيار است از آن رو كه از يك سو، دال مركزي انديشه سياسي، تحليل وضع موجود و تعليل وضع مطلوب است، از سوي ديگر، وضع بحراني بسياري از دوره هاي تاريخي گذشته مسلمانان،مسئله اي است كه ميل به وضع آرماني را تشديد مي ساخت بنابراين، سخن در باب زوال و بقاء دولت و تمدن، امر جديدي نيست اما سئوال از چرايي زوال و بقاء تمدني از طري كاربست روش تحليل اسپريگنز، موضوع تازه اي است زيرا در اين شيوه: 1. تصويري از بحران،مسأله و مشكلي كه دولت و تمدن اسلامي اغلب به آن مواجه بود،ارائه مي گردد.2.علل و دلايل اين بحران و مشكل در آراء انديشمندان مسلمان مورد بررسي قرار مي گيرد. 3. وضع مطلوب يا جامعه آرماني تمدني در نگاه انديشمندان مسلمان به ميان مي آيد. 4. راه هاي وصول و دستيابي به آن جامعه تمدني به بررسي گذاشته مي شود. يافته هاي تحقيق تاكيد مي كند كه: عصبيت فروكاسته از جمله مسائل تمدني است. فقدان عدالت به مسالمتِ عجين يافته از دلايل بحران تمدني است. مدينه فاضله فارابي و مدينه عادله ابن سينا، نمونه اي از جامعه مطلوب تمدني است.راه وصول به چنين جامعه اي، ظهور رهبري فرزانه و ايجاد نظم اجتماعي جديد است.