ارزيابي ريسك‌هاي بهره‌وري منابع انساني با رويكرد تركيبي ديمتل فازي و سيستم ديناميك (نمونه موردي: پروژه‌هاي بلندمرتبه سازي)

مقدمه و اهداف: بهره‌وري منابع انساني ماهر  يكي از عوامل كليدي و تاثيرگذار بر عملكرد پروژه‌هاي ساختماني مي‌باشد و عدم توجه به اين مهم، سبب تحميل خسارات جبران‌ناپذيري به پروژه‌ها مي‌شود. بهره‌وري پايين نيروي كار، يكي از مسائل و چالش‌هاي اساسي در صنعت ساخت‌وساز مي‌باشد؛ چراكه اين مسئله همواره يكي از دلايل افزايش بيش از حد زمان و هزينه در پروژه‌هاي ساخت‌و‌ساز بوده است. تحقيقات به‌عمل آمده پيرامون عوامل ريسك‌زا و تاثير‌گذار بر بهره‌وري منابع انساني در پروژه‌ها، با كاستي‌هايي از قبيل عدم جامع‌نگري در فرايند شناسايي ريسك‌ها، عدم توجه به تعاملات بين ريسك‌ها، در نظر نگرفتن عوامل ريسك‌زا و همچنين تاثير آنها بر بهره‌وري منابع انساني مواجه مي‌باشد. بنابراين هدف از اين تحقيق شناسايي عوامل ريسك‌زا و ريسك‌هاي حاصل از آنان و تحليل و اولويت‌بندي آن‌ها مي‌باشد تا بدين ترتيب بتوان ريسك‌هاي بحراني را بصورت موثرتري مديريت كرد.روش‌ها: اين تحقيق از نوع مطالعه موردي بوده و ابزار گردآوري اطلاعات در آن از نوع مصاحبه ساختاريافته و پرسشنامه مي‌‌باشد. گام اول اين تحقيق شناسايي شاخص‌هاي بهره‌وري منابع انساني ماهر و سپس ريسك‌هاي حاصل از اين شاخص‌ها مي‌باشد كه نحوه تكميل اين گام، بررسي جامع ادبيات موضوع به‌منظور شناسايي شاخص‌ها، ريسك‌ها و سپس انجام مصاحبه با 10 نفر از خبرگان اين حوزه به منظور بررسي صحت ريسك‌هاي شناسايي شده خواهد بود. در گام دوم به منظور تحليل ريسك‌ها، ابتدا با بكارگيري روش ديمتل فازي سعي در تعيين روابط عليّ ميان متغيرهاي سيستم خواهيم داشت و سپس از طريق اطلاعات بدست‌آمده در اين مرحله، از روش سيستم ديناميك براي مدلسازي ريسك‌ها استفاده كرده و بدين ترتيب پس از تعيين نمودار حالت جريان و انجام شبيه‌سازي نقاط حساس و بحراني سيستم را تعيين خواهيم كرد.يافته‌ها: نتايج نشان مي‌دهد كه ريسك‌هاي تداخلات اجرايي در سايت، سقوط از ارتفاع، انجام ناايمن عمليات، برق‌گرفتگي، عدم پايبندي به نقشه‌ها و مشخصات، وجود ايرادات سطحي در اجرا، دوباره‌كاري، سطح كارآمدي تجهيزات و ماشين‌آلات، ارتباطات و هماهنگي و اتلاف مصالح جزو 10 ريسك كليدي و مهمي هستند كه به سبب كاهش بهره‌وري در پروژه‌هاي بلندمرتبه بوجود مي‌آيند.نتايج حاصل از تحليل ريسك نشان مي‌دهد كه ريسك‌هاي 1)تداخلات اجرايي در سايت، 2) دوباره‌كاري، 3) ارتباطات و هماهنگي و 4) سقوط از ارتفاع به ترتيب بيشترين تاثيرگذاري را بر پروژه‌هاي ساخت دارند. همچنين يافته‌ها بيانگر آن است كه ريسك تداخلات اجرايي در سايت در صورت وقوع مي‌تواند بهره‌وري را به عدد 190 واحد كار انجام شده در ماه و ريسك دوباره‌كاري، بهره‌وري را به 300 واحد كار انجام شده در ماه برساند. از سويي ديگر ريسك سقوط از ارتفاع ميزان بهره‌وري را به عدد 380 رسانده در صورتي كه ريسك ارتباطات بهره‌وري را در محدوده 300 واحد نگه خواهد داشت. بنابراين از آنجايي كه بيشترين كاهش، ميزان بهره‌وري مرتبط با ريسك تداخلات اجرايي در سايت بوده، بنابراين اين ريسك به عنوان مهم‌ترين ريسكِ سيستم شناخته مي‌شود.نتيجه‌گيري: مدل بدست آمده در اين تحقيق پتانسيل زيادي در كمك به مديران ساخت‌وساز براي ارزيابي تاثيرات منفي ريسك‌هاي بهره‌وري به روشي سيستماتيك‌ دارد و مديران پروژه با استفاده از نتايج بدست آمده در اين تحقيق مي‌توانند با تمركز بيشتر بر ريسك‌هاي كليدي از قبيل ريسك تداخلات اجرايي در سايت، دوباره‌كاري، ارتباطات و هماهنگي و سقوط از ارتفاع، آن‌ها را به صورت موثرتري مديريت كنند تا در نهايت بتوانند ميزان بهره‌وري منابع انساني كه همواره يكي از مسائل اساسي در اين صنعت مي‌باشد را بهينه كنند. مزيت اين تحقيق براي صنعت ساخت آن است كه به مديران ساخت و ساز كمك مي‌كند تا پويايي ريسك‌هاي بهره‌وري را بهتر درك كرده و بتوانند از طريق بازيابي ارتباطات موجود ميان ريسك‌ها و شكستن تعاملات مهم ميان حلقه‌هاي بازخورد سبب قطع روند فزاينده تاثيرات ريسك‌ها بر يكديگر شوند.