بررسي تأثير پساب فاضلاب شهري بر برخي ويژگي‌هاي هيدروليكي خاك

زمينه و هدف: با توجه به كاهش كمّي و كيفي منابع آب كشور و خشكسالي هاي چند سال اخير، استفاده از پساب‌ها و فاضلاب‌ها از سوي كشاورزان به منظور آبياري مزارع و باغات مورد توجه قرار گرفته است. اين پژوهش به‌منظور بررسي تأثير آبياري با پساب فاضلاب شهري بر برخي ويژگي‌هاي فيزيكي و هيدروليكي خاك در منطقه شمال اصفهان انجام گرديد. پارامترهاي هيدروليكي خاك از جمله سرعت نفوذ آب در خاك اهميت زيادي در مديريت بهينه آبياري جويچه‌اي دارد و اندازه‌گيري آن براي اين مزارع ضروري است. روش پژوهش: اين پژوهش با استفاده از پساب فاضلاب شهري و به صورت طرح آماري فاكتوريل با پايه بلوك كاملاً تصادفي با سه سطح تيمار آبياري (آبياري با پساب خروجي تصفيه‌خانه فاضلاب، آبياري به‌صورت تناوبي با پساب و آب چاه و آبياري با آب چاه)، در منطقه شمال اصفهان، صورت گرديد. يافته‌ها: تيمارهاي مختلف آبي تأثير معني داري بر روي ميزان رطوبت خاك در ظرفيت زراعي (FC[1]) و نقطه پژمردگي دايم گياه (PWP[2]) نداشتند. مقدار وزن مخصوص ظاهري به صورت معني دار در سطح يك درصد، در تيمار آبياري با آب چاه افزايش و در تيمار آبياري با پساب كاهش يافت. ميزان هدايت هيدروليكي اندازه گيري شده در تيمار آبياري با پساب در حدود 20 درصد بيش تر از تيمار آبياري با آب چاه بود. همچنين بيش ترين ميزان اختلاف بين زمان پيشروي و پسروي در تيمار آبياري با پساب (4/68 دقيقه) و كم ترين آن مربوط به آبياري با آب چاه (8/50 دقيقه) بود. نشان داد فرصت نفوذ آب به خاك در تيمار پساب بيش تر از تيمار آبياري شده با آب چاه بوده است. روند كلي ضرايب معادله نفوذ كوستياكوف-لوييس در تيمار آب چاه نسبت به پساب كاهشي بود (به ترتيب حدود 58 و 60 درصد براي ضرايب k و a). بيش ترين ميزان ميانگين نفوذ تجمعي مربوط به پساب و كم ترين مقدار مربوط به تيمار تناوبي بود. ميزان سرعت نفوذ آب به خاك در تيمار آبياري با پساب در حدود 001/0 متر بر دقيقه و در تيمار آبياري با آب چاه در حدود 0008/0 متر بر دقيقه بود كه تقريباً معادل 73 درصد كاهش در سرعت نفوذ مي باشد. نتايج: براساس نتايج به دست آمده از اين پژوهش، تاثير آبياري با پساب و آب چاه بر ويژگي هاي مختلف فيزيكي خاك، تا حد زيادي به ويژگي هاي شيميايي آب چاه و پساب و ماهيت اوليه پساب بستگي دارد. يون سديم موجود باعث تخريب ساختمان خاك و انسداد منافذ درشت شده و در كل باعث كم شدن حجم خلل و فرج موجود در خاك و متراكم تر شدن آن و در نهايت افزايش وزن مخصوص ظاهري در خاك شد. ميزان هدايت هيدروليكي اندازه گيري شده در تيمار آبياري با پساب بيش تر از تيمار آبياري با آب چاه بود. علت اين امر را مي توان به افزايش مواد آلي خاك در اثر مصرف پساب و نيز افزايش غلظت كلسيم و منيزيم خاك، افزايش فعاليت ميكروبي خاك و بهبود ساختمان خاك نسبت داد.