بازنمايي توسعه در رمان «ره‎ش»

رضا اميرخاني در«ره‏ش» توسعه نامتوازن شهري را برآمده از نگاه فن‎سالاري مديران مي‎داند و آسيب‏هاي آن را از ديد سنت‏گرايان به‎تصوير مي‎كشد. هدف پژوهش، چگونگي بازنمايي الگوي توسعه در منازعه نگاه‏هاي سنتي و فن‎سالاري براساس روش نقد دروني وديدگاه‎هاي انتقادي مكتب فرانكفورت دربارۀ سلطه تكنولوژي بر زندگي انسان است. گفتمان سنت‎گرايي و فن‏سالاري در قالب شخصيت‏هاي زن و مرد داستان و تفاوت‏هاي هويتي آنان، متقابل بازنمايي شده است. علا نماد فن‎سالاري، مدافع توسعه‏تكنوكراتيك و نوسازي است. ليا نماد سنت، حامي ساختارهاي گذشته و منتقد تسلط سيستم و ساختارهاي مدرن بر محيط‎زيست است. سير داستان، گفتمان سنت را معقول‎تر و موجه‏تر نشان مي‏دهد، گرچه در برابر قدرت فن‎سالاري، ضعيف و ناموفق جلوه مي‎شود؛ به‏ويژه اينكه قدرت اجرايي گفتمان فن‏سالاري، بيشتر است و سنت با چالش‎هاي بيشتري روبه‏روست. اميرخاني، از مصاديق توسعه تكنوكراتيك فقط به زيرساخت‏هاي شهري پرداخته و بلندمرتبه‏سازي‏ها را عامل اصلي نامتوازني شهر مطرح كرده است. ايدئولوژي سنت‎گرايي نيز با آميزه‎اي از مذهب، درويش‎مسلكي، حس‎هاي نوستالژيك و دغدغه‎هاي زيست‎محيطي بازنمايي شده است. تمركز برناكارآمدي توسعه تكنوكراتيك، خلاصه شدن آسيب‏هاي فرهنگي توسعه تكنوكراتيك در بي‎توجهي به برخي از آداب و رسوم قديمي، كم‏رنگ بودن وجه منازعه فكري و نظام معنايي دو گفتمان، خلط مفهومي و مشخص نبودن رويكرد دقيق هريك از گفتمان‎ها، ربط منطق منفعت‏طلبي به مديران فن‏سالار، نگرش‎ها وكنش‎هاي متناقض شخصيت‎ها، غفلت از معضلاتي مانند افزايش حاشيه‏نشيني، شكاف‏هاي طبقاتي و غيره، داستان را با بازنمايي آشفته و ناقصي از نقش گفتمان‎ها در وضعيت بحراني الگوي توسعه شهري مواجه كرده و دورنمايي از سردرگمي را در برنامه‏هاي توسعه ايران نشان مي دهد.