روايت‌شناسي بلاغي رمان پنجشنبه فيروزه‌اي اثر سارا عرفاني

«روايت‌شناسيِ بلاغي» يا «بلاغت داستان»، يكي از زيرشاخه‌هاي روايت‌شناسي پساكلاسيك در نظريه روايت معاصر با هدف كشف شگردهايي است كه موجب تأثير روايت بر مخاطب مي‌گردد. اين رويكرد، روايت را يك كنش ارتباطي هدفمند فرض مي‌كند. در اين نگاه، روايت صرفا بازنمايي رويداد‌ها نيست، بلكه خود نيز يك رويداد است؛ رويدادي كه در آن نويسنده به دنبال جلب توجه و تأثير بر شناخت، احساسات و ارزش‌هاي مخاطبان است. در اين مقاله پس از بسط مفهوم بلاغت داستان بر اساس آراء «وين سي.بوت»، رمان پنج شنبه فيروزه‌اي اثر سارا عرفاني مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. رمان مذكور را مي‌توان در گروه رمان‌هاي ديني جاي داد كه با هدف تعالي خواننده بر مدار سبك زندگي ديني خلق شده‌ است، كشف ترفندهاي بلاغي اين رمان كه علاوه بر اقبال مخاطبان، موفق به كسب جوايزي نيز گرديده مي‌تواند ما را در تحليل رمان‌هاي ديني معاصر ياري كند. در اين مقاله، رمان در سه سطح «نويسنده»، «متن»، «خواننده» با هدف يافتن ترفندهاي بلاغي موجد تأثير بر مخاطب، بازخواني و تحليل شده‌ است. نتيجه اين‌كه «نويسنده» آگاهانه كوشيده‌است ترفندهايي را براي رسيدن به سطح بلاغي مطلوبش به‌كار‌گيرد (ترفند تقابل، حقيقت‌نمايي، تغيير زاويه ديد و راوي، استدلال و ترفند توجيه آن، انتخاب موضوع خاص) و به وسيله آن به هدف اصلي داستان (ارتباط با مخاطب، رشد فكري-معنوي انسان به مدد قوه انتخاب‌گري) برسد. در «متن» نيز حضور نشانه‌ها و تنش‌هاي گفتماني مي‌تواند در مسير اين تاثيرگذاري باشد. سطوح مختلف مخاطب يعني «خواننده» و شيوه تأثيرگذاري داستان بر آن‌ها نيز مورد توجه قرار گرفته است.