بررسي تاريخچه‌ي آموزش زبان فرانسه در شهر مشهد: دوره‌ي قاجار و پهلوي اول

مشهد در دوره‌ي قاجار شاهد حضور مسافران و مهاجران غير فارسي ‌زبان بود. از اين‌رو، آموزش زبان‌هاي فرانسه، روسي و انگليسي متناسب با نيازهاي ساكنان اين شهر ارائه مي‌شد. زبان فرانسه پس از زبان روسي، از اواخر دوره‌ي قاجار در مشهد رايج شد و سپس جاي خود را به زبان انگليسي داد. زبان فرانسه حدود نيم قرن مهم‌ترين زبان خارجي رايج در مشهد بود و هدف اين مقاله بررسي عوامل موثر بر رواج آموزش اين زبان و سير تغييرات شيوه‌ي آموزش آن در مشهد است. با توجه به مؤلفه‌هاي متعدد دخيل در آموزش و اشاعه‌ي زبان فرانسه در مشهد، پژوهش حاضر به واكاوي اين پرسش مي‌پردازد كه چه مؤلفه‌هايي بر آموزش زبان فرانسه در مشهد مؤثر بوده‌اند؟ و چگونه زبان فرانسه به مهم‌ترين زبان خارجي مشهد در دوره‌ي قاجار و پهلوي تبديل شد؟ در اين مقاله، با اتكا به روش كتابخانه‌اي، طيف متنوعي از منابع اوليه، شامل روزنامه‌هاي محلي مشهد در دوره‌‌ي قاجار و پهلوي مورد كاوش قرار گرفتند. متعاقباً، اسناد منتشر نشده و پرونده­هاي تدريس معلمان فرانسوي و ايراني جمع‌آوري و تحليل شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد آموزش زبان فرانسه در مشهد ابتدا به صورت خصوصي و در ميان اعيان رواج داشت. استخدام مستخدمان خارجي فرانسوي‌زبان، مانند بلژيكي‌ها، به گسترش اين زبان كمك كرد. گسترش روابط فرهنگي ايران و فرانسه و توجه به اين زبان در ساختار آموزشي، زبان فرانسه را به مهم‌ترين زبان خارجي در مدارس تبديل كرد. در اين ميان، كلاس‌هاي خصوصي و آموزشگاه‌هاي زبان نيز نقش مهمي در آموزش اين زبان ايفا كردند.