ترويج خواندن به‌ مثابه ايدئولوژي: بازتوليد مناسبات سلطه در نشست‌هاي كتابخوان نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور

هدف: مقصود پژوهش حاضر شناسايي سويه‌هاي ايدئولوژيك «ترويج خواندن» و مطالعه نحوه برساخت گفتماني - ايدئولوژيكي سوژگي و كردار در «نشست‌هاي كتابخوان» است.روش پژوهش: روش پژوهش تحليل گفتمان است. داده‌هاي پژوهش از 21 متن مرتبط با ترويج خواندن در «نشست‌هاي كتابخوان» كه به ‌طور هدفمند نمونه‌گيري شدند، استخراج شد. تحليل داده‌ها به‌ واسطه ابزارهاي تحليل متن و فرامتن رويكرد فركلاف، در سه سطح توصيف، تفسير و تبيين، در نرم‌افزار مكس‌كيودا 2 انجام شد.يافته‌ها: سوژه «ارائه‌دهنده» در شناسايي و دستيابي به اطلاعات تواناست، راه درمان و پيشگيري بيماري‌ها را مي‌شناسد، نوع بيماري و اطلاعات مورد نياز براي درمان و پيشگيري سوژه «مخاطب» را مي‌شناسد. در مقابل، سوژه «مخاطب» بيمار بالقوه يا بالفعلي است كه نيازمند درمان يا پيشگيري با اطلاعات است، توان شناسايي اطلاعات، نوع بيماري خود و اطلاعات مورد نياز براي درمان و پيشگيري را ندارد. در نتيجه به ‌كارگيري گونه «ارائه»، سوژه «ارائه‌دهنده» در جايگاهي بالاتر از سوژه «مخاطب» قرار دارد، بر جريان سخن و نوبت‌گيري‌ها تسلط دارد، در بيشتر مواقع متكلم است و اطلاعات را به سوژه «مخاطب» منتقل و معرفي مي‌كند. در مقابل، سوژه «مخاطب» در جايگاهي پايين‌تر از سوژه «ارائه‌دهنده» قرار دارد، كنترل زيادي بر جريان سخن و نوبت‌گيري‌ها ندارد، در بيشتر مواقع شنونده است و با دريافت اطلاعات بيماري‌اش بهبود يافته يا مصون مي‌شود.نتيجه‌گيري: ايدئولوژي «ترويج خواندن» زمينه انتقال دژ اطلاعات به سوژه «مخاطب»، كنترل خوراك اطلاعاتي وي و سلطه سوژه «ارائه‌دهنده» بر سوژه «مخاطب» را فراهم مي‌كند، علت نابساماني به نبود اطلاعات تقليل پيدا كرده و مناسبات سلطه موجود در نظام اجتماعي، جلوه‌اي طبيعي به‌ خود مي‌گيرد.