عوامل مؤثر بر قاچاق كالا و تأثير آن بر امنيت اقتصادي (مطالعه موردي: استان هرمزگان)

زمينه و هدف: قاچاق كالا به‌عنوان يك پديده شوم اجتماعي، تأثير چشمگيري بر امنيت اقتصادي كشورها دارد و يكي از مؤلفه‌هاي مهم فساد اقتصادي است. اين پديده، يك تهديد جهاني براي امنيت اقتصادي به‌شمار مي‌رود. پيش‌شرط اساسي براي مبارزه با قاچاق، شناسايي عواملي است كه به شكل­گيري آن منجر مي­شود. پژوهش كنوني با هدف بررسي عوامل مؤثر بر قاچاق كالا و تأثير آن بر امنيت اقتصادي انجام شده است.روش: اين پژوهش با روش پيمايشي و با استفاده از تكنيك پرسش‌نامه انجام شده است كه اعتبار پرسش‌نامه به روش صوري و پايايي آن به كمك آماره آلفاي كرونباخ سنجيده شده است. جامعه آماري پژوهش شامل قاچاقچيان داراي سابقه قاچاق كالا در استان هرمزگان بودند كه با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند و دردسترس، 200 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از جمع‌آوري پرسش‌نامه‌ها، داده‌ها به‌وسيله نرم‌افزار آماري اس‌پي‌اس‌اس تحليل شد. ابتدا جدول‌هاي مربوط به آزمون فرضيه‌ها و سپس معادله پيش‌بيني مربوط به رابطه متغيرهاي مستقل تأثيرگذار بر قاچاق كالا و امنيت اقتصادي، محاسبه شد.يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه عوامل اجتماعي، فرهنگي، ساختاري، اجرايي- مديريتي، جغرافيايي و همچنين شاخص‌هاي امنيت اقتصادي (ثبات سياسي، سلامت نظام حقوقي، سلامت نظام اداري و خشونت سياسي) بر قاچاق كالا تأثير دارد. در تحليل رگرسيون گام به گام، پس از وارد شدن همه متغيرها، درنهايت هفت متغير كه شامل متغيرهاي ثبات سياسي، سلامت نظام حقوقي، عوامل جغرافيايي، عوامل اجتماعي، سلامت نظام اداري، عوامل فرهنگي و عوامل ساختاري مي‌باشد، وارد معادله رگرسيون شد و با توجه به مقدار ضريب تعين، اين متغيرها 6/96 درصد از تغييرهاي متغير وابسته را تبيين نمودند.نتايج: با افزايش قاچاق كالا، سلامت نظام حقوقي، سلامت نظام اداري و ثبات سياسي كاهش مي‌يابد و از طرفي با افزايش قاچاق كالا، ميزان خشونت سياسي افزايش مي‌يابد. بنابراين وجود فشارهاي اقتصادي، نظام اداري ناسازگار و ضعف در نظام حمايتي، نظارتي مي‌توانند بر افزايش قاچاق كالا و به تبع آن بر امنيت اقتصادي، تأثيرات عمده‌اي داشته باشند.