نقد و بررسي نظريه سركوبگري تمدن فرويد مبتني بر انديشه شهيدمطهري

زيگموند فرويد در تقابل با خوشبيني ماركسيست‌ها در پي‌‎ريزي بناي يك نظام حكمراني با كمترين ميزان درد و رنج، از تمدن سركوبگر سخن مي گويد. فرويد اين سركوب را در دو ساحت فرد پيدايشي و نوع پيدايشي بررسي مي‌كند. در ساحت فردي و با تحليل دستگاه سه گانۀ ذهني، از جانشيني اصل واقعيت به ‎جاي اصل لذّت و تعويق در غرايز ياد مي ‎كند. در ساحت نوع پيدايشي نيز با شورش فرزندان عليه پدرِ نخستين و قتل او، احساس گناه ايجاد مي ‎شود و بذر اخلاقِ سركوبگرِ غرايز جوانه مي ‎زند؛ در نتيجه، فرويد سركوبگري غرايز را لازمۀ تمدّن مي ‎داند. در مقابل، شهيد مطهري معتقد است كه نه ‎تنها تمدنِ فطرت ‎بنيان سركوبگري را به همراه نخواهد داشت، بلكه جامعه، تاريخ و فرهنگ انساني به ‎سوي تمدني يگانه در حركت‎ است؛ زيرا مقولۀ فطرت، در سرشت و ذات انساني همۀ انسان ها به وديعت نهاده‎ شده و انسان ها و به‌‎تبع آن جوامع، فرهنگ‎ها و تمدن، به سمت آن امري در حركت خواهند بود كه ذات انساني به آن گرايش دارد؛ درنتيجه، پديدۀ سركوبگري، نه ذاتيِ تمدّن يا فرهنگ، بلكه امري عارضي و برخاسته از نقش و جايگاه غريزه در تمدّن به انضمامِ عنصرِ «ضرورت بيروني» است.