تحليل همديد روزهاي خشك دوره سرد سال استان خوزستان

خشكسالي يك پديده محيطي تكرارشونده در اقليم‌هاي مختلف است و اثرات آن صرفاً به محيط‌هاي خشك و نيمه‌خشك محدود نمي‌شود بلكه رخداد اين پديده در ارتباط با تكرار سيستم‌هاي همديدي و تيپ‌هاي هوا مي‌باشد. از اين رو، مطالعه و شناسايي الگوهاي گردشي جوي پديده مذكور براي درك وقوع خشكسالي‌هاي استان خوزستان ضرورتي اجتناب‌ناپذير است.در اين پژوهش از داده‌هاي روزانه ايستگاهي و داده‌هاي بازكاوي جو بالا (2.5×2.5 درجه قوسي) شامل ارتفاع ژئوپتانسيل، فشار سطح دريا ، تاوايي و سرعت قائم هوا در جو (امگا) از مركز ملي مطالعات اقيانوس و جو ايالات متحده آمريكا (NOAA) استفاده شد. داده‌هاي بارش 11 ايستگاه استان خوزستان طي 29 سال (1995-2023) از سازمان هواشناسي كشور اخذ گرديد. با شاخص SPI، روزهاي خشك پاييز و زمستان مشخص و سال 2010 به‌عنوان سال با بيشترين روزهاي خشك انتخاب شد. اين سال در ArcGIS پهنه‌بندي و با روش سلسله‌مراتبي به چهار طبقه خوشه‌بندي شد. نقشه‌هاي همديد براي تحليل همديدي در نرم‌افزار GRADS تهيه گرديد. نتايج تحليل‌هاي همديدي نشان داد كه وضعيت عمق ناوه بادهاي غربي، محل استقرار و وزش مداري اين بادها، به همراه زبانه پرفشار جنب ‌حاره، پرفشار سيبري و پديده‌هاي بلوكينگ از مهم‌ترين عوامل جوي مؤثر بر وقوع خشكسالي در استان خوزستان هستند. اين عوامل با ايجاد شرايط پايدار و جلوگيري از ورود سيستم‌هاي باران‌زا به منطقه، باعث كاهش بارندگي و افزايش تعداد روزهاي خشك در اين استان شده‌اند.اين تحقيق با تمركز بر تحليل داده‌هاي روزانه بارش و مدل‌هاي جو بالا، الگوهاي همديدي خاصي را كه با خشكسالي‌هاي فصول سرد استان خوزستان مرتبط هستند، شناسايي كرده است. اين الگوها به عنوان شاخص‌هاي پيش‌بيني خشكسالي در اين منطقه معرفي شده‌اند، برنامه‌ريزي‌هاي مديريتي و راهبردهاي كاهش تأثيرات خشكسالي بايد با در نظر گرفتن اين الگوهاي همديدي تدوين شوند. اين يافته‌ها به مديريت بهينه منابع آب و پايش دقيق‌تر جوي و اقليمي كمك مي‌كنند.