موقعيت مكاني و آسيب‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي در شهرستان زيركوه

حصول پايداري سكونتگاه‌هاي روستايي در ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، مستقيم و غيرمستقيم به موقعيت و نحوه استقرار و پراكنش فضايي اين سكونتگاه‌ها بستگي دارد. بنابر اين در مباحث و برنامه‌هاي مرتبط با پايداري سكونتگاه‌هاي روستايي، شناخت دقيق نحوه استقرار و پراكنش فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي از سويي شالوده و مبنا محسوب مي‌شود و از سويي ديگر تعيين‌كننده آسيب‌پذيري در برابر مخاطرات و جهت‌دهنده برنامه‌هاي توسعه پايدار روستايي مي‌باشد. با اين ضرورت در اين پژوهش به بررسي تأثير موقعيت مكاني بر آسيب‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي شهرستان زيركوه پرداخته شد. تحقيق حاضر به لحاظ هدف، كاربردي و از حيث ماهيت و روش، داراي رويكردي توصيفي- تحليلي بود. طبق سرشماري عمومي 1395 در شهرستان زيركوه 84 آبادي بالاي 20 خانوار با دهياري وجود دارد كه با تمام شماري بررسي شده است. آسيب‌پذيري روستاها از ابعاد محيطي- فيزيكي، اقتصادي و اجتماعي سنجيده شده است. نتايج نشان داد كه روستاهاي مورد مطالعه در سطح شهرستان زيركوه داراي توزيعي پراكنده و غيرمتمركز است و به لحاظ دوري و نزديكي به كانون‌هاي خطرخيزي (گسل، مسيل و غيره) و مراكز مديريت بحران و زيرساخت‌ها (نقاط شهري، راه‌هاي مواصلاتي و غيره) كه معرف موقعيت مكاني است، تفاوت معناداري بين سكونتگاه‌هاي روستايي ديده مي‌شود. بنا به ميزان آسيب‌پذيري نيز روستاها در حد متوسط و رو به زياد ارزيابي شده است. طبق بررسي‌ها، رابطه معناداري بين موقعيت مكاني با سطح آسيب‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي در شهرستان زيركوه مشاهده نشده است. همچنين تفاوت سطح آسيب‌پذيري روستاها نيز چندان معنادار نبوده است. بدين‌سان مي‌توان نتيجه گرفت كه تاكنون نظام برنامه‌ريزي و مديريت بحران درخصوص سكونتگاه‌هاي روستايي شهرستان زيركوه، توجهي به تفاوت‌هاي مكاني – فضايي از حيث دوري و نزديكي به كانون‌هاي خطر نداشته است. به عبارتي، در زمان وقوع مخاطرات احتمالي، انباشت آسيب‌ديدگي و توليد بحران در فضاهاي روستايي به سبب عدم برنامه‌ريزي كنوني، دو چندان خواهد بود.