مقايسه تطبيقي اثر شوك نفتي بر متغيرهاي كلان اقتصاد ايران و كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس

اين مقاله با هدف تحليل تأثير شوك‌هاي درآمد نفت بر متغيرهاي رشد اقتصادي، تراز تجاري و تورم ايران و كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس انجام شده است و طي دوره زماني 1980 تا 2017 با استفاده از توابع واكنش ضربه اي مدل خود رگرسيون برداري ساختاري (SVAR) به بررسي و مقايسه اثر شوك‌هاي درآمد نفت بر متغيرهاي كلان اقتصادي هر يك از كشورهاي مذكور بطور جداگانه پرداخته است. يافته ها:نتايج نشان مي‌دهد كه شوك‌هاي درآمد نفت بر رشد اقتصادي، تراز تجاري و تورم ايران و كشورهاي GCCاثرگذار است. با مقايسه‌ي اثر شوك نفتي بر اقتصاد عربستان و ايران مي‌توان گفت، اثر مثبت شوك نفتي بر رشد اقتصادي و تراز تجاري عربستان به لحاظ مدت زمان اثرگذاري از ايران كوتاه‌تراست اما اثر شوك بر تورم ايران نسبت به عربستان براي دوره‌هاي بيشتري معنادار است. همچنين اثر مثبت شوك نفتي بر رشد اقتصاد ي و تراز تجاري بحرين به لحاظ مدت زمان اثرگذاري از ايران بيشتراست اما اثر شوك درآمد نفتي بر تورم بحرين نسبت به ايران براي دوره‌هاي كمتري معنادار است. در كشور كويت نيز اثر شوك‌ درآمد نفت بر رشد اقتصادي و تراز تجاري اين كشور نسبت به ايران، عربستان و بحرين، پايدارتر و طولاني تر است اما شدت اثرگذاري شوك نفتي بر تورم كويت در مقايسه با ايران، عربستان و بحرين بسيار كمتر است. در عمان اثر شوك درآمد نفت بر رشد اقتصادي و تراز تجاري اين كشور در مقايسه با ايران، عربستان، بحرين و كويت براي دوره‌هاي بيشتري پايدارتر و ادامه دار بوده است و اثر شوك بر تورم عمان اثر ناچيزي داشته است. با مقايسه‌ي اثر شوك نفتي بر رشد اقتصادي، تراز تجاري كشور امارات با ساير كشورها مي‌توان گفت، اثر شوك تا حدودي شبيه عربستان است و واكنش مثبت تورم امارات نسبت به شوك‌هاي درآمد نفت متفاوت از واكنش تورم ساير كشورهاي مورد بررسي بجز بحرين است. بطور مقايسه‌اي اقتصاد قطر نسبت به ساير كشورهاي مورد بررسي، از شوك‌هاي درآمدي نفت تاثير پذيري نداشته است. در كشور قطر شوك درآمد نفت بر رشد اقتصادي، تراز تجاري و تورم اثر معنادار نداشته و رفتاري متفاوت از ساير كشورهاي مورد بررسي دارد. از نظر مقايسه رفتاري در بين اين متغيرهاي اقتصادي، واكنش تورم ايران نسبت به شوك‌هاي درآمد نفت، بطور قابل توجهي متفاوت از ساير كشورهاي GCCاست. بطوري‌كه تورم ايران نسبت به شوك درآمدي نفت، واكنشي مثبت نشان داده كه در بلند مدت اثر شوك از بين نرفته است ولي در اكثر كشورهاي GCC، تورم نسبت به شوك درآمدي نفت، واكنشي ناچيز (به جز عربستان) نشان داده است كه اثر شوك در بلند مدت از بين رفته است.