بررسي تحليلي و اولويت بندي موانع توسعه صادرات كالاهاي غير نفتي كشور: رويكرد FAHP

بررسي تغييرات صادرات كالاهاي غير نفتي كشور در طي دو دهه گذشته نشان مي دهد كه اگر چه از نظر ارزش دلاري ، اين متغير داراي روند صعودي است اما رشد تغييرات آن نزولي است . علاوه بر اين ، بازارهاي صادراتي كشور در حال كوچك شدن و تمركز شديد است به طوري كه تعداد بازارهاي صادراتي اصلي كالاهاي ايران از 23 كشور در سال 80 به 9 كشور در سال 97 كاهش يافته اند . با توجه به اهميت صادرات كالاهاي غير نفتي كشور در رشد اقتصادي و پايداري اقتصاد در مقابل شوك هاي خارجي مانند تحريم ، سوال اصلي مقاله اينست كه چه مشكلات و موانع و با چه اولويتي بر سر راه توسعه يا حفظ روند رو به رشد آنها وجود دارد؟ اين پژوهش از منظر هدف كاربردي و از منظر گردآوري دا ده ها توصيفي -پيمايشي است . از آمارهاي ثبتي گمرك جمهوري اسلامي در سالهاي 1380 تا 1397 و نيز داده هاي كيفي حاصل از نظرسنجي سازمان توسعه تجارت كشور از صادركنندگان كالا در سالهاي 1396 و 1397، به ترتيب براي تحليل وضعيت گذشته صادرات كالاهاي غير نفتي، و شناسايي، طبقه بندي و اولويت بندي موانع صادراتي استفاده شده است. با استفاده از داده هاي جمع آوري شده ، تمام مسائل و موانع توسعه صادرات ابرازي توسط صادركنندگان شناسايي و با روش تحليل سلسله مراتبي فاز اولويت بندي شده اند . بر اساس يافته هاي اين تحقيق از بين 185 مانع و مشكل در توسعه صادرات كالاها غير نفتي ، د ه مانع نخست آنها به ترتيب اولويت عبارتند از: بالابودن هزينه تمام شده محصول، بالابودن نرخ ارز مربوط به مواد اوليه وارداتي، تحريم‏هاي آمريكا بر عليه كشور، بالابودن نرخ حمل و نقل و انتقال محصول به بازارهاي هدف، قيمت گذاري محصول مبتني بر نگاه كوتاه مدت و كسب سود، سياستهاي خارجي كشور، عدم شناخت سليقه و نياز مخاطبين، اعمال نرخ‏هاي تعرفه بالا از سوي كشورهاي هدف، بالابودن هزينه‏هاي اخذ مجوز فروش محصول از نهادهاي داخلي، بالابودن سهم ماليات بر واردات مواد اوليه و هزينه‏هاي ترخيص كالا در گمرك.