شناسايي عوامل مؤثر بر مديريت منابع انساني ملي با تأكيد بر چالش‌هاي منابع انساني

زمينه و هدف: مديريت منابع انساني به‌عنوان يك رشته علمي و عملي، در حال رشد و جهش شگفت‌انگيزي است؛ اما با توجه به عوامل گوناگون با چالش‌هايي مواجه مي‌شود كه در صورت تدابير صحيح و بهنگام، مي‌تواند آن را به فرصت‌هاي ناب تبديل كند و از قِبَل آن به مزيت رقابتي دست يابد. اين چنين كاركرد منابع انساني در سطوح ملي و كلان، مي‌تواند بسترساز پيشرفت و توسعه اقتصادي كشور شود. بر اساس آنچه بيان شد، هدف از پژوهش حاضر، شناسايي عوامل مؤثر بر مديريت منابع انساني ملي با تأكيد بر چالش‌هاي منابع انساني، در سه بُعد ساختاري، زمينه‌اي و رفتاري است. روش: روش پژوهش مبتني بر مطالعات كتابخانه‌اي بود و با بهره‌گيري از روش فراتركيب انجام شد. روش نمونه‌گيري از نوع هدفمند و در دسترس بود. همچنين، در راستاي گردآوري داده‌ها، به پايگاه‌هاي علمي داخلي و خارجي رجوع شد كه از آن جمله، مي‌توان پايگاه‌هاي داخلي مگيران، ايرانداك، پايگاه علوم انساني، نورمگز و اس‌آي‌دي اشاره كرد. از پايگاه‌هاي خارجي نيز پايگاه‌هاي گوگل اسكولار و ساينس دايركت و امرالد بررسي شد. در گام نخست، بر اساس گردآوري مطالعات پيشين، عوامل مؤثر در قالب مضامين استخراج شد؛ سپس مبتني بر فرايند فراتركيب، در چارچوب مدل سه‌شاخگي، در سه محور ساختار، زمينه و رفتار اين عوامل دسته‌بندي شدند. يافته‌ها: بر اساس يافته‌ها، مهم‌ترين عوامل مؤثر بر منابع انساني ملي، در بُعد ساختاري عبارت‌اند از: «بلوغ معماري و ساختاري مديريت منابع انساني»، «اصلاح فرايندها و ساختارها و قوانين خط‌مشي‌گذاري منابع انساني در سطح ملي»، «بازسازي ساختارهاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي مرتبط با مديريت منابع انساني در سطح ملي»، «اصلاح ساختارهاي آموزش و توانمندسازي در سطح ملي». مهم‌ترين عوامل در بُعد زمينه‌اي عبارت‌اند از: «وضعيت توسعه‌يافتگي كشور»، «بلوغ نوآوري در سيستم‌هاي مديريت منابع انساني»، «جهاني‌شدن و بين‌المللي‌شدن منابع انساني»، «تفاوت‌هاي فرهنگي و زمينه‌اي در كشورها»، «حكمراني مشاركتي در مديريت منابع انساني»، «فناوري و نقش آن در مديريت منابع انساني». در نهايت مهم‌ترين عوامل در بُعد رفتاري عبارت‌اند از: «توجه به مؤلفه‌هاي فرهنگي و اجتماعي در مديريت منابع انساني ملي»، «بازسازي نگرش‌ها، ادراكات و رفتارهاي اجتماعي در مديريت منابع انساني ملي»، «توجه به مؤلفه‌هاي چندمليتي و تفاوت‌هاي قوميتي»، «اهميت رهبري و شبكه‌سازي در مديريت منابع انساني ملي». نتيجه‌گيري: دستاورد ويژه پژوهش مبتني بر بررسي و تحليل مطالعات پيشين، اشاره به آن دارد كه در طراحي نظام مديريت منابع انساني ملي، ضرورت دارد كه هم‌زمان به مؤلفه‌هاي ساختاري و مؤلفه‌هاي زمينه‌اي و مؤلفه‌هاي رفتاري توجه ويژه‌اي شود. در پژوهش حاضر، متناسب با شناسايي اين علل، راه‌كارهايي براي نظام مديريت ارائه شد. سهم دانش‌افزايي و كاربردي پژوهش حاضر را مي‌توان در توجه به چالش‌هاي منابع‌انساني در لايه‌ها و سطوح كلان و ملي و با نگاه نهادي دانست.