نقش حكومت در اشاعه فرهنگي در تركيه دورۀ مصطفي كمال

تأثيرپذيري فرهنگ‌ها امر طبيعي و تا حدودي غيرقابل اجتناب است و معمولاً فرايندي است كه از طريق هم جواري و گسترش ارتباطات رخ مي‌دهد. چنانچه در جهان اسلام معاصر ازجمله در تركيه عثماني به‌وضوح مي‌توان گسترش فرهنگ غربي را در اين فرايند مشاهده نمود. با روي كار آمدن كمال آتاترك (1881-1938م) در تركيه با پديده‌اي مواجهيم كه خود حكومت با برنامه و دستور درصدد تسريع اشاعه فرهنگي است و مي توان از آن به اشاعه دستوري ياد نمود. پديده اشاعه دستوري هرچند كم وبيش در تمام قلمرو جهان اسلام مشاهده مي شود، اما پيشتاز اين امر تركيۀ زمان كمال آتاترك است كه به صورت گسترده تمامي عرصه‌هاي فرهنگ سنتي‌-‌اسلامي در اين زمان دستخوش تحول اساسي شد. وي توانست به خصوص در عرصۀ آموزش جديد، ادبيات، هنر و ارتباطات تغيير نسبتا جدي را ايجاد نمايد كه در اين نوشتار با روش توصيفي‌-‌تحليلي مورد بررسي قرار گرفته است. برخلاف جاهاي ديگر كه برنامه اشاعه دستوري با شكست مواجه شد، در تركيه  به علت هم جواري  با غرب و زمينه‌هاي سياسي موجود به موفقيت نسبي انجاميد. تلاش‌هاي مصطفي كمال در اين عرصه هرچند در موارد بسياري  مثبت و همگام با اقتضائات زمان بوده است، اما  بدان سبب كه اين  امر صرفا تقليدي  بوده و ريشه ازخودبيگانگي مي‌گرفت، آسيب‌هاي فرهنگي زيادي نيز به همراه داشت. به همين خاطر نمي‌توان آن را يك حركت اصلاحي محض در راستاي  بهبود فرهنگ جامعه اسلامي قلمداد نمود.