تأثير EDTA بر كيفيت حاصلخيزي خاك و خصوصيات رويشي و تغذيه‌اي گياه دارويي Marrubium cuneatum تحت تنش عناصر بالقوه سمي

زمينه و هدف: اتيلن دي آمين تترا استيك اسيد (EDTA)، به عنوان يك عامل كلاتور مصنوعي براي اصلاح خاك‌هاي آلوده به عناصر بالقوه سمي شناخته شده است. Marrubium cuneatum از جمله گياهان دارويي با كاربرد گياه‌پالايي است كه تأثير EDTA بر خصوصيات مورفوفيزيولوژيكي اين گونه و خاك تحت كشت آن بررسي شد. روش بررسي: گونه M. cuneatum به مدت شش ماه در گلخانه در خاك معدني آلوده به عناصر بالقوه سمي تحت سطوح مختلف EDTA (0، 1، 3 و mmol/kg 5) رشد داده شد و سپس زيست توده و غلظت عناصر درشت و ريز مغذي آن و خصوصيات بيوشيميايي خاك مانند ماده آلي، فعاليت آنزيم‌هاي خاك و جمعيت ميكروبي انداز‌ه‌گيري شد. همچنين يك مدل رگرسيوني بين غلظت EDTA و وزن شاخساره به منظور پيش‌بيني پاسخ رشدي گياه برقرار شد.يافته‌ها: غلظت mmol/kg 5 EDTA به ترتيب سبب كاهش 11 و 21/9 درصدي وزن خشك شاخه و ريشه نسبت به شاهد شد. عناصر درشت مغذي ريشه با اعمال EDTA نسبت به شاخه كمتر متحمل كاهش شدند و بيشترين كاهش مربوط به پتاسيم شاخساره با 40/70 درصد نسبت به شاهد بود و نسبت پتاسيم به سديم به ميزان قابل توجهي كاهش پيدا كرد. علي‌رغم بهبود برخي پارامترهاي خاك در سطوح پايين EDTA، دوز mmol/kg 5 به ترتيب منجر به مهار 30 و 10 درصدي فعاليت آنزيم‌هاي اوره‌آز و دهيدروژناز شد. رابطه رگرسيوني بين EDTA و وزن شاخساره نشان داد كه حداكثر وزن خشك، در غلظت mmol/kg 2/4 حاصل شد.نتيجه‌گيري: به طور كلي با توجه به اثرات كم و بيش نامطلوب EDTA از غلظت mmol/kg 3 بر خاك و گياه و مدل پيش‌بيني پاسخ رشدي M. cuneatum، پيشنهاد مي‌شود سطوح بيش از mmol/kg 2/4 اين ماده آزمايشي مورد بررسي قرار گيرد تا دوز دقيقي را كه آغازگر تأثيرات منفي در خاك و گياه است مشخص شود.