ارزيابي فرونشست زمين در دشت اسدآباد همدان و مخاطرات آن

فرونشست از جمله مخاطراتي است كه در طي سال‌ هاي اخير بسياري از دشت‌هاي كشور را با تهديد مواجه كرده است. يكي از اين دشت‌ها دشت اسدآباد در استان همدان است كه به‌دليل وضعيت هيدرواقليمي و ژئومورفولوژي، با احتمال زياد وقوع مخاطرۀ فرونشست روبه‌روست. با توجه به اهميت موضوع، در اين پژوهش به بررسي وضعيت فرونشست دشت اسدآباد پرداخته شده و برخلاف بسياري از تحقيقات پيشين، اثر عوامل انساني در وقوع آن تحليل شده است. در اين پژوهش از تصاوير راداري سنتينل 1، تصاوير ماهواره‌اي لندست 5 و 8، اطلاعات آماري چاه‌هاي پيزومتري منطقه و لايه‌هاي رقومي اطلاعاتي به‌عنوان مهم‌ترين داده‌هاي تحقيق استفاده شده است. ابتدا با استفاده از روش سري زماني SBAS، نقشۀ فرونشست منطقه در طي سال‌هاي 2015 تا 2022 تهيه شد و سپس تأثير افت منابع آب زيرزميني و تغييرات كاربري اراضي در فرونشست رخ‌داده تحليل شد. بر‌اساس نتايج، دشت اسدآباد در طي سال‌هاي 2015 تا 2022 بين 132 تا 704 ميلي‌متر فرونشست داشته كه بيشترين مقدار فرونشست منطبق بر مناطق مركزي اين دشت بوده است. با توجه به اينكه بين فرونشست منطقه و افت سطح آب‌هاي زيرزميني ارتباط معناداري برقرار است (ضريب همبستگي 0.709)، مي‌توان گفت كه يكي از دلايل اصلي فرونشست دشت اسدآباد، افت منابع آب زيرزميني بوده است. همچنين نتايج ارزيابي تغييرات كاربري اراضي نشان داد كه روند افزايشي اراضي كشاورزي و نواحي انسان‌ساخت به‌ترتيب با افزايش بهره‌برداري از منابع آب زيرزميني و افزايش فشار بر سطح زمين و در نتيجه تشديد فرونشست همراه بوده است. با توجه به تداوم شرايط پديدۀ نشست در اين دشت، پايش و بررسي سنجش از دوري، احداث و ايجاد ايستگاه‌هاي اندازه‌گيري ثابت GPS امكان پايش نرخ و دامنۀ فرونشست را فراهم مي‌سازد.