جايگاه حقوق بشر در سياست خاورميانه‌اي اتحاديه اروپا

ايجاد و شكل‌گيري اتحاديه اروپا، در قالب ساختاري فعلي، اين اتحاديه را به يكي از بازيگران مهم عرصه بين‌الملل تبديل كرده است. اتحاديه اروپا از بدو تاسيس تلاش كرده با مدل‌هاي مختلف اقتصادي، سياسي، امنيتي، اجتماعي و حقوقي اقدامات نظام‌مندي را در عرصه‌هاي مختلف برنامه‌ريزي و ترسيم كند. تحولات نظام بين‌الملل در دوران اخير، گسترش جايگاه حقوق بشر و تغيير ماهيت اين حقوق را از مسئله‌اي فكري و ذهني به رويكردي حياتي و استراتژيك، كه با حيات سياسي كشورها پيوند ‌داشته، نشان مي‌دهد. امروزه شاهد تعميق جايگاه حقوق ‌بشر در سياست خارجي كشورها در معناي عمودي و به‌تبع آن، تحول حاكميت مطلق دولت‌ها و تبلور آن در معناي مسئوليت دولت هستيم. موضوع حقوق بشر يكي از هنجارهاي مورد پذيرش اتحاديه اروپا است كه بر رعايت آن به‌عنوان يكي از پيش‌شرط‌هاي اتحاديه براي تعميق روابط خارجي خود با طرف ثالث در مناطق مختلف از جمله خاورميانه تاكيد شده است. در اين راستا، سوال اصلي اين پژوهش اين است كه مسئله حقوق بشر چه جايگاهي در سياست خارجي اتحاديه اروپا در قبال كشورهاي خاورميانه داشته است؟ يافته‌هاي اين مقاله نشان مي‌دهد كه برخلاف آنچه بيان مي‌شود، حقوق بشر يك ابزار كاملاً سياسي است و براي گسترش قدرت نرم اتحاديه اروپا استفاده مي‌شود. به عبارتي، مسئله حقوق بشر نزد اتحاديه اروپا بيش از آنكه مسئله‌اي هنجاري باشد، ابزاري براي رسيدن به اهداف سياسي و افزايش قدرت نرم است. يافته‌ها همچنين حاكي از آن است كه ديپلماسي فرهنگي و اقتصادي، همچنين برنامه مشاركت شرقي از مهم‌ترين مواردي است كه اتحاديه در پيشبرد اهداف حقوق بشري خود از آن‌ها بهره مي‌برد.