ارزيابي اثر پرتوتابي اشعه‌ گاما بر عملكرد و صفات بيوشيميايي چغندرقند (Beta vulgaris L) پاييزه در شرايط تنش شوري

در اين تحقيق تغييرات صفات بيوشيميايي و عملكرد ارقام مختلف چغندرقند پاييزه پس از پرتوتابي با اشعه‌ گاما در شرايط تنش‌شوري در منطقه جعفريه واقع در استان قم در دو سال زراعي 1398 و 1399 مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام گرديد. كرت اصلي شامل آب آبياري در دو سطح (آب نرمال و آب شور با هدايت‌الكتريكي 7000 الي 10000 ميكروموس بر سانتي‌متر) و كرت‌هاي فرعي تركيبي از ارقام چغندرقند (شريف، آنتك و يودورو) و پرتوتابي با اشعه گاما (شاهد، 50، 100، 200 و 400 گري) بودند. نتايج نشان داد كه فعاليت آنزيم روبيسكو در هر سه رقم تحت تنش‌شوري كاهش يافت، بيشترين ميزان فعاليت روبيسكو در شرايط نرمال و در شرايط تنش‌شوري در رقم يودورو و در سطوح 50 و 100 گري رخ داد. غلظت مالون دي‌آلدئيد در رقم يودورو و آنتك با تابش گاما كاهش و در رقم شريف افزايش يافت. در هر سه رقم بيشترين ميزان محتواي كلروفيل در سطوح تابش 100 و 200 گري اشعه گاما با افزايش 16-15 درصدي نسبت به شاهد همراه بود. در شرايط تنش شوري در سطوح 100 و 200 گري بالاترين ميانگين عملكردريشه مشاهده شد. تنش‌شوري منجر به كاهش عملكرد قند در ارقام يودورو، آنتك و شريف به‌ترتيب ميزان 26/7 ، 17/5 و 31/5 درصد گرديد. رقم آنتك با كاهش عملكرد قند كمتري نسبت به دو رقم ديگر مواجه گرديد. در مجموع رقم آنتك در مقايسه با ارقام ديگر عملكرد و تحمل بالاتري را به شوري نشان دادند و پرتودهي با اشعه گاما بر اين تحمل اثر مثبتي داشت.