بررسي اثرات محيط‎زيستي نظام‌هاي توليد چغندرقند در سطوح مختلف اوره با استفاده از ارزيابي چرخه حيات (مطالعه موردي: استان خراسان‌رضوي)

اين مطالعه با هدف بررسي اثرات محيط‎زيستي نظام‌هاي توليد چغندرقند در استان‌ خراسان‌رضوي، طي سال‌هاي 1396 تا 1401 در سطوح مختلف مصرف اوره ( 200، 260-200، 290-260 و 290 كيلوگرم اوره در هكتار) با استفاده از چرخه‌ حيات (LCA) انجام شد. براي تعيين تعداد كشاورزان از فرمول كوكران استفاده و نهاده‌هاي مصرفي با استفاده از پرسشنامه (50 مزرعه) جمع‌آوري شد. چرخه حيات (LCA) در چهار گام تعريف اهداف و حوزه‌ عمل، مميزي چرخه‌ حيات ارزيابي، تأثير چرخه حيات و تلفيق، نتيجه‌گيري و تفسير نتايج محاسبه و تعيين شد. گروه‌هاي تأثير شامل اسيدي شدن، اوتروفيكاسيون بوم‌نظام‌هاي آبي و خشكي و گرمايش جهاني بودند. واحد كاركردي معادل يك تن ريشه در نظر گرفته شد. در آخرين مرحله، شاخص بوم‌شناخت (Ecox) محاسبه شد. براي سنجش قابليت روايي پرسشنامه، ضريب آلفاي كرونباخ محاسبه گرديد. براي ارزيابي واكنش عملكرد به مقادير اوره از برازش تابع درجه دو استفاده شد. نتايج نشان داد كه با افزايش مصرف نيتروژن از مقادير كمتر از 200 به 290-260 كيلوگرم اوره در هكتار، عملكردريشه 34 درصد افزايش يافت، به‎طوري‌كه بالاترين عملكردريشه با 59.92 تن در هكتار در سطح 290-260 كيلوگرم اوره در هكتار مشاهده گرديد. بالاترين پتانسيل گرمايش جهاني براي سطح كودي كمتر از 200 كيلوگرم اوره در هكتار، برابر با 199.46 كيلوگرم معادل دي‎اكسيد كربن به ازاي يك تن ريشه محاسبه گرديد. بيشترين مقدار گروه‌هاي تأثير اسيدي شدن، اوتروفيكاسيون خشكي، اوتروفيكاسيون آبي و گرمايش جهاني براي مصرف كمتر از 200 كيلوگرم اوره در هكتار به‎ترتيب برابر با 0.59 كيلوگرم معادل دي‌اكسيدسولفور دي‌اكسيدسولفور به ازاي يك تن ريشه، 0.99 كيلوگرم معادل اكسيد نيتروژن به ازاي يك تن ريشه، 0.34 كيلوگرم معادل اسيدفسفريك به ازاي يك تن ريشه و 46.199 كيلوگرم معادل دي‎اكسيد كربن به ازاي يك تن ريشه به‌دست آمد. دليل اصلي انتشار اكسيد نيتروز و آمونياك مرتبط به مصرف بي‌رويه كودهاي نيتروژنه بود. بيشترين شاخص نرمال‌سازي و زيست‌محيطي متعلق به گروه تأثير اوتروفيكاسيون آبي بود كه به‎ترتيب برابر با 0.089 به ازاي يك تن ريشه و 0.097 EcoX به ازاي يك تن ريشه محاسبه گرديد.