بلاغت موسيقايي قرآن كريم و تأثير آن در آفرينش‌هاي ادبي (مطالعه موردي: اشعار عربي سعدي)

يكي از وجوه بلاغي قرآن كريم، مؤلفه هاي خاصِّ آوايي و موسيقايي موجود در فرم زبان قرآن است كه با ويژگي هاي منحصربه فرد خود، بلاغت موسيقايي خاصي در بافت كلام قرآن ايجاد كرده است كه نه تنها با وجوه آوايي، بلكه با توليد و انتقال معنا در آيات قرآن كريم نيز ارتباط تنگاتنگي دارد، چنانكه به فرم خاصي در زبان قرآن شكل داده است كه نه ميتوان زيرمجموعه كلام منظوم قرار بگيرد، و نه جزو مؤلفه هاي رايج نثر به حساب آيد. وجوه موسيقايي بافت كلام در قرآن، از ديرباز به عنوان يك الگوي بلاغي مورد توجه سخنوران بوده است. از اين ميدان، در اشعار عربي سعدي نمود قابل توجهي از تأثير بلاغي موسيقي بافت كلام قرآن را مي توان مشاهده كرد. تأثير بلاغت موسيقايي قرآن در آفرينش هاي ادبي سعدي، در مطالعات سعدي شناسي چنان مورد توجه قرار نگرفته است. در اين مقاله به منظور تبيين تأثير موسيقايي قرآن كريم در كلام سعدي، به بررسي وجوه مختلف تأثير وزني و موسيقايي آيات قرآن بر سروده هاي عربي سعدي مي پردازيم. نتايج مقاله، شگردهاي متنوع سعدي در به كارگيري وجوه مختلف بلاغت موسيقايي كلام قرآن را در اشعارش نشان مي دهد چنانكه در جايگاه هاي مختلفي از موسيقي دروني، كناري و بيروني اشعارش از ظرفيت هاي موسيقايي كلام قرآن بهره برده است. اين شگردها علاوه بر آشكار كردن ژرف نگري هاي سعدي در لايه هاي ظريف بلاغت موسيقايي زبان قرآن، نبوغ قابل توجه او در استفاده هنري از بلاغت موسيقايي قرآن در سطوح مختلف موسيقايي اشعارش را نشان مي دهد، بدون آنكه در اين كار راه تكلف و تصنع را پيموده باشد.