بررسي و نقد بدنمندي ذهن (تأكيد بر ديدگاه م.جانسون وج. ليكاف) بر اساس مباني حكمت ملاصدرا

نظريه بدنمندي ذهن مارك جانسون و جورج ليكاف، در پاسخ به مسئله ذهن-بدن، و بر اساس نظريه استعاره اوليه مطرح كرده‌اند. مسئله مقاله تعريف بدنمندي از طرف آن دو و نقد و بررسي آثار اين تعريف با تكيه بر ديدگاه صدرا مي‌باشد. به اين معنا كه با بررسي وجوه اشتراك و اختلاف دو ديدگاه، به نقد ديدگاه جانسون و ليكاف توسط صدرا مي‌پردازيم پاسخ مقاله اين است كه از نظر ليكاف و جانسون ذهن و كاركردهاي آن به ويژگي‌هاي فيزيكي بدني و سيستم عصبي وابسته است، و مغز نقش عليت در پردازش‌هاي ذهن دارد. آنان بر ضرورت بدن به‌مثابه منشأ جسماني ساختارهاي فهم مثل طرح‌واره‌هاي تصويري و تفصيل‌هاي استعاري كه در مغز ما به صورت فيزيكي تحقق پيدا مي‌كنند و عمدتاً در كنترل ما نيستند، تأكيد مي‌كنند. آن دو هرچند خود را هوادار حذف گرايي نمي‌دانند اما جسمانيت گرا هستند؛ اما در ديدگاه ملاصدرا، اگرچه حيثيت هستي شناختي بدن و نفس در ابتداي تكوّن يكي است و كاركردهاي نفس در آن محقق مي‌شود، اما در بحث بلوغ صوري و ادراكي نفس و تعامل نفس و بدن ديدگاهي فراتر از ديدگاه دكارتي و نوخاسته گرايي دارد، شباهت حدوث جسماني ملاصدرا با نوخاسته گرايي در فراتر بودن هويت ذهن از ماده جسماني و تفاوت آن دو در اين است كه در نهايت صدرا بدن را مرتبه نازله نفس و از شئون آن مي‌داند نه برعكس؛ و از اين روي با جسمانيه الحدوث و روحانيه البقاء دانستن نفس، تجرد خيالي و وحدت نفس و قوا و حركت جوهري نفس به چالش‌هاي ليكاف و جانسون، ناشي از جسماني دانستن فعل تعقل يا عدم تمايز عقل با ديگر جنبه‌ها در انسان، دچار نيست؛ و مثل آنان نيست كه ضمن قبول واقعيات غير جسماني، هيچ امر غير جسماني را براي انسان نپذيرد! بلكه از ديدگاه او، نفس در ابتداي تكوّن بدنمند است با تعريفي متفاوت از بدنمندي جانسون وليكاف، آنگاه در روند استكمال، كه با فاعليت نفس براي بدن همراه است به نفسمندي بدن مي‌رسد. در اين مقاله مشخص مي‌شود كه ليكاف و جانسون اگرچه خود را فيزيكاليست حذف گرا نمي‌دانند و بيشتر به كاركردگرايي تمايل دارند اما در عمل به اين هماني ذهن و بدن مي‌رسند و هر امر غير جسماني را رد مي‌كنند بنابراين هم نقدهاي حذف گرايي و هم كاركردگرايي بر آن‌ها وارد است.