شبيه‌سازي تأثير سناريو بهبود وضعيت مراتع بر رواناب و رسوب در رودخانۀ سرباز استان سيستان و بلوچستان

پوشش گياهي مرتعي به‌صورت طبيعي مانند چتري بر روي زمين گسترده شده و حافظ آب، خاك و موجودات زنده است. تغييرات پوشش گياهي باعث بهبود و يا خسارات جبران‌ناپذيري به منابع آب و خاك مي‌شود. اطلاع از اثر تغييرات پوشش گياهي بر مؤلفه‌هاي هيدرولوژيك آبخيز شامل دبي و رسوب پيش‌نياز هرگونه برنامه‌ريزي مديريتي در مقياس آبخيز است. در اين تحقيق براي بررسي تأثير تغييرات پوشش گياهي بر رواناب و رسوب در حوزۀ آبخيز رودخانۀ سرباز استان سيستان و بلوچستان از مدل هيدرولوژيكي SWAT و سناريوسازي بهبود وضعيت مرتع از ضعيف به متوسط استفاده شد. پس از تلفيق نقشه‌ها 97 واحد پاسخ هيدرولوژيك و 21 زيرحوضه به دست آمد. پس از آماده‌سازي داده‌هاي ورودي، مدل براي يك دورۀ 23 ساله از سال 1999تا 2021 واسنجي‌ و صحت‌سنجي گرديد. ابتدا مدل براي زمان حال و براساس داده‌هاي پايه اجرا گرديد و در ادامه، سناريوي بهبود وضعيت مرتع اعمال گرديد. نتايج آناليز حساسيت نشان داده پارامترهاي آلفا در جريان برگشتي و شمارۀ منحني بيشترين تأثير را در واسنجي و صحت‌سنجي شبيه‌سازي داشته‌اند. نتايج به‌دست‌آمده از واسنجي رواناب با ضريب نش-ساتكليف 0.76‌ و ‌ضريب تبيين 0.86 و براي رسوب به‌ترتيب 0.53 و 0.58 به دست آمد كه براي رواناب در طبقۀ خوب و براي رسوب قابل قبول است. با اعمال سناريو بهبود پوشش مراتع از ضعيف به متوسط موجب كاهش بسياري از پيك‌هاي اوج رواناب شده است. دبي سيل از 18 متر مكعب در ثانيه در ماه 75 به 8 متر مكعب شده است؛ دركل ميزان ميانگين رواناب و رسوب به‌ترتيب در اين تحقيق 46.88 و 15.53 درصد كاهش يافته و نشان از كارايي اين سناريو براي كاهش رواناب و رسوب است.