تغييرات اُلگوي استقراري و جمعيتي دشت كوهدشت در عصر مفرغ

محدودۀ فرهنگي كوهدشت جنوبي در غرب استان لرستان در حاشيۀ زاگرس‌مركزي پهنۀ ايران قرار دارد. اين حوزه، دومين دشت وسيع استان لرستان پس از دشت سيالاخور مي‌باشد. موقعيت جغرافيايي اين دشت به‌گونه‌اي است ‌كه توسط نواحي فرهنگي-تاريخي كشور، به‌ويژه بخش‌هايي از شمال خوزستان، قسمت‌هايي از غرب استان ايلام و جنوب استان كرمانشاه احاطه شده است. بررسي‌هاي باستان‌شناسي، مطالعۀ يافته‌هاي فرهنگي و اُلگو‌هاي استقراري بر پايۀ فهم ‌و ‌دريافت تغيير ‌و ‌تحول‌هاي صورت‌گرفته مي‌تواند گسترۀ دانش ما را از روابط دروني و فرامنطقه‌اي محدودۀ موردمطالعه و هم‌چنين چند و چون تغييرات رخ‌داده در دوران مفرغ افزايش مي‌دهد. شيوۀ پژوهش اين جستار بر پايۀ مطالعۀ منابع كتابخانه‌اي و بررسي ميداني و تفسير يافته‌هاي سطحي به‌دست آمده با بهره‌گيري از نرم‌افزار جي‌آي‌اس، براي تعيين اُلگوي استقراري دشت در دورۀ تاريخي با طرح پرسشِ شناسايي عوامل و شاخصه‌هاي الگو و پراكنش جمعيت و فرضيۀ تأثير عوامل زيست‌محيطي و انساني بر آن بنا شده است. پس از ثبت اطلاعات مكاني همۀ استقرارها (برداشت توسط دستگاه جي‌پي‌اس)، ژئورفرنس (زمين مرجع كردن) همۀ نقشه‌ها و خروجي‌هاي موردنياز دربارۀ استقرارها توسط  نرم‌افزار آرك‌جي‌اي‌اس، براي برآورد پراكنش جمعيت و تراكم بيولوژيكي يا زيستي مورداستفاده قرار گرفته است؛ نتايج به‌دست آمده از بررسي‌هاي باستان‌شناختي در محدودۀ موردمطالعه بيانگر حضور انسان از دوره‌هاي پيش‌ازتاريخ تا دوران تاريخي و اسلامي بوده است، به‌نحوي‌كه در دورۀ مفرغ قديم تعداد سه محوطه، مفرغ مياني تعداد سه محوطه و يك قبرستان و در عصر مفرغ جديد تعداد 11 محوطه و يك قبرستان وجود داشته است. دوري ‌و ‌نزديكي به منابع آب، خاك مناسب، نزديكي به راه، شيب و ارتفاع دشت و مراتع حاصلخيز از عمده دلايل شكل‌گيري استقرارگاه‌ها در اين دشت بوده است. با توجه به وسعت كم محوطه‌ها به‌نظر مي‌رسد ساكنين دشت در محدودۀ زماني موردمطالعه بيشتر مردماني دامدار و كشاورزاني فصلي بوده‌اند.