شاخصه‌هاي فرمي، تزئيني و مضامين مهرهاي شاهان افشار

مُهر و اثرمهر شاهان و حاكمان به‌دليل ماهيت سياسي و فرهنگي از ارزشمندترين آثار هر دوره به‌شمار مي‌آيد. مُهر حاكمان به‌دليل پيش‌گيري از سوءاستفاده‌هاي مختلف، معمولاً بلافاصله پس از فوت يا بركناري از ميان مي‌رفت؛ از ‌اين‌رو، به‌جز تعداد معدودي، برجاي نمانده‌اند، اما دانش امروزي هم‌چنان ازطريق بررسي آثار مهر ايشان، قابل پيگيري و گسترش است. از آنجايي‌كه درخصوص دورۀ افشاريه، اطلاعات اندكي دردست است، بررسي آثار مهرهاي برجامانده در ميان اسناد و فرامين شاهان اين دوره مي‌تواند به تنوير بخش مهمي از تاريخ اين دوره كمك نمايد. در معدود مطالعات صورت‌گرفته درمورد مهر شاهان افشار، بيشتر به كليات پرداخته‌شده و به مهر، تنها به‌عنوان بخشي از آداب سندپردازي اين دوره توجه شده است و اشاره‌اي به فرم، تزئينات و مضامين آن‌ها نشده است؛ برهمين اساس، پژوهش حاضر با هدف شناسايي و طبقه‌بندي فرم، نقوش و مضامين مهرها و اثرمهرهاي شاهان افشاري درپي پاسخ‌گويي به پرسش‌هايي چون: مهرهاي هر يك از شاهان افشار چه فرم‌ها و نقوشي داشته‌؟ و نوشته‌هاي حك‌شده بر مهرهاي آنان چه مضامين و مفاهيمي داشته‌اند؟ خواهد بود. جامعۀ آماري مورد بررسي در اين پژوهش، شامل 24 عدد مهر و اثرمهر از شاهان افشار است. روش گردآوري اطلاعات پژوهش، اسنادي از طريق مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني، و رويكرد پژوهش نيز، توصيفي-تحليليِ تاريخي است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه صفحۀ اصلي مهرهاي شاهان افشار به شكل‌هاي مربع ساده يا تاج‌دار، بادامي ساده يا تا‌ج‌دار، و بيضي بوده است؛ و مضامين اصلي نوشتار مهرها، اشاره به برخي آيات قرآني، بر هويت صاحبان آن‌ها و شعائري در عرض ارادت به پروردگار، امام علي؟ع؟ و امام رضا؟ع؟، و در مرتبۀ بعدي در ستايش شاهان افشار است.