واكاوي شرايط صدق مفاهيم مكرِه و مكرَه در حقوق كيفري ايران و فقه مذاهب خمسه (با نگاهي به حقوق غرب)

اكراه از جمله دفاعياتي است كه شارع مقدّس اسلامي با عنايت به لزوم اراده‌ي آزاد در ارتكاب رفتار انساني، آن را پيش از همه‌ي قوانين پيشرفته‌ي كشورهاي مترقّي دنياي كنوني مورد پذيرش و تأكيد قرار داده است. مكرِه و مكرَه از اركان اساسي تحقّق اكراه مي‌باشند. در قوانين و مقرّرات كيفري، به ذكر عبارت «اكراه غير قابل تحمل» اكتفا شده است و شرايط صدق مفاهيم مذكور در آثار حقوقي به اختصار بررسي و فقيهان اسلامي نيز اين موضوع را ذيل عنوان مستقلي بررسي و تحليل ننموده‌اند. در مورد برخي از اين شرايط نيز ميان فقيهان اماميه و اهل سنت اختلاف نظر معناداري مشاهده مي‌شود. نگارنده ضمن بررسي و تحليل دقيق شرايط مكرِه و مكرَه، بر خلاف برخي از فقيهان جهان اسلام بر اين باور است كه ميان غيبت مكرِه و زوال اكراه ملازمه قطعي وجود ندارد. همچنين اگر مكرَه مقصّر عليرغم علم يا پيش‌بيني معقول از وقوع اكراه، از آن اجتناب ننمايد، در صورت واقع شدن در وضعيت اكراهي و ارتكاب جرم، دفاع اكراه از وي قابل پذيرش نخواهد بود. در اين راستا لازم است مقنّن در جهت رفع خلأهاي مذكور به تقنين موضوعات مسكوت بالأخص اختلافي در اين زمينه اقدام نمايد.