بررسي ساختار جوي پديده فون در زمان رخداد آتش‌ سوزي جنگل ‌هاي شمال ايران

درك درست ساختار جوي كه سبب رخداد آتش ‌سوزي جنگل ‌‌ها و مراتع مي‌شوند با توجه به اهميت اين منابع طبيعي براي انسان عاملي بسيار مهم براي پيش‌بيني به‌موقع و انجام اقدامات لازم براي جلوگيري از به وجود آمدن خسارت جبران‌ناپذير توسط اين بلاي طبيعي است. به‌منظور بررسي سازوكارهاي جوي حاكم بر رخداد پديده فون در زمان رخداد آتش‌سوزي جنگل‌هاي شمال ايران از چهار نوع داده در تحقيق استفاده شد. ابتدا با اخذ داده‌هاي مربوط به آتش‌سوزي از اداره كل منابع طبيعي استان‌هاي گيلان، مازندران و گلستان دوره موردنظر شناسايي گرديد. در ادامه با دريافت داده‌هاي ديده‌باني شده ايستگاه‌هاي هواشناسي واقع در دامنه‌هاي رو و پشت به باد رشته‌كوه البرز تغييرات پارامترهايي چون دما، فشار و باد بررسي شد. سپس از داده‌هاي شبكه‌بندي شده مربوط به مراكز ملي پيش‌بيني محيطي/ علوم جو (NCEP/NCAR) و مركز اروپايي پيش‌بيني ميان‌مدت جوي (ECMWF) براي تبيين ساختار جو استفاده شد. براي بررسي دماي سطح زمين از تصاوير سنجنده موديس و براي رديابي توده‌هاي هوا از مدل پسگرد ذرات معلق بهره گرفته شد. مشخص شد كه طي دوره موردمطالعه، رويداد 25 تا 31 ژانويه 2007 از قوي‌‌ترين و فراگيرترين فون‌هاي به وقوع پيوسته در منطقه است. نتايج نشان داد با تشكيل يك سلول پرفشار واقع در جنوب كشور و يك سلول كم‌فشار در قسمت بادپناه كوهستان البرز، گراديان شديد فشاري را به وجود آورده و سبب شده تا جريان جنوبي مناطق شمالي ايران را تحت تأثير قرار دهد. بر اين اساس، طي يك فرآيند استاتيكي-ديناميكي جريان چرخندي بادپناهي در بادپناه رشته‌كوه البرز شكل گرفته است. از طرفي با صعود توده‌هوا بر روي رشته‌كوه البرز و همچنين تخليه رطوبتي آن و عبور بسته هوا از روي كوهستان و شارش يافتن آن در منطقه و گرمايش بي دررو، توده‌هوايي گرم و خشك وارد منطقه شده كه اين شرايط با وزش بادهاي شديد همراه شده و مناطق مستعد براي آتش‌سوزي را تحت تأثير قرار داده است. با افزايش سرعت باد و فرارفت مثبت دما، پرش ناگهاني و افزايش دما به وجود آمده است. رديابي بسته هوا نيز نشان داد سرمنشأ اصلي جريان وارد شده به منطقه در محدوده شمال درياي خليج‌فارس و شمال شرق آفريقاست.