شناسايي محدوديت هاي توليد و خلأ عملكرد پنبه در استان گلستان ( مطالعه موردي: در سواحل درياي خزر،شهرستان‌‌هاي كردكوي و بندرگز در سواحل درياي خزر )

سابقه و هدف: يكي از دلايل عملكرد پايين پنبه در استان گلستان اختلاف قابل توجه بين عملكرد واقعي كشاورزان و عملكرد قابل حصول مي‌باشد كه خلاء عملكرد ناميده مي‌شود. تخمين ميزان خلا عملكرد و تعيين عوامل به وجود آورنده آن مستلزم به كارگيري روش هاي مناسب مي باشد. بنابراين، اين پژوهش با هدف مستندسازي فرآيند توليد و برآورد خلاء عملكرد مرتبط با مديريت زراعي پنبه در مناطق پنبه كاري‌ سواحل درياي خزر انجام شد. مواد و روش‌ها : به منظور بررسي عوامل مديريتي محدودكننده عملكرد پنبه و برآورد خلاء عملكرد آن مطالعه‌اي در سال‌هاي1401-1400 در مناطق پنبه كاري سواحل درياي خزر انجام شد.داده‌هاي جمع‌آوري شده از پايش مزارع پنبه با استفاده از رگرسيون گام به گام در نرم افزار SASمورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. در خاتمه با استفاده از معادله توليد به دست آمده و مقادير مؤلفه‌هاي مدل، سهم هر يك از عوامل محدودكننده در ايجاد خلأ عملكرد مشخص شدند.يافته‌ها: نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه از متغيرهاي مديريت زراعي مورد بررسي در اين مزارع، با استفاده از مدل عملكرد متوسط و حداكثر عملكرد به ترتيب 2165 و 5358 كيلوگرم در هكتار تخمين زده شد. متوسط و حداكثر عملكرد مشاهده شده در مزرعه نيز برابر 1988.5 و 4500 كيلوگرم در هكتار بود. كل خلأ عملكرد تخمين زده شده برابر 3220 كيلوگرم در هكتار بود. ميزان افزايش عملكرد مربوط به متغيرهاي مصرف كود نيتروژن و فسفر خالص و محلول‌پاشي عناصر مكمل به ترتيب برابر 1000، 277 و 688 كيلوگرم در هكتار معادل 31، 9 و 21 درصد از كل خلأ عملكرد بود. مقدار افزايش عملكرد مربوط به حجم آبباري و خسارت آفت بترتيب 490 و 150 كيلوگرم در هكتار معادل 15 و 5 درصد از كل خلأ عملكرد بود. ميزان خسارت عملكرد ناشي از دو متغير آبياري مرحله غنچه دهي و و غوزه‌دهي به‌ترتيب149 و 326 كيلوگرم در هكتار معادل 5 و 10 درصد از كل افزايش عملكرد بود. دو متغير تاريخ كاشت و مصرف كود سرك نيتروژن زمان گل‌دهي با اثر منفي به‌ترتيب 69 و 72 كيلوگرم در هكتار معادل 2 و 2 درصد از كل افزايش عملكرد بودند. بر اساس نتايج ميانگين عملكرد هنگامي كه ميانگين متغيرهاي تأثيرگذار بر عملكرد در مدل قرار داده شد 2165 كيلوگرم در هكتار و هنگامي كه مقدار مطلوب متغيرها در مدل وارد شد حداكثر عملكرد 5358 كيلوگرم در هكتار تخمين زده شد. مقادير برآورد شده با مقادير واقعي ميانگين 1989 كيلوگرم در هكتار و حداكثر عملكرد مشاهده شده 4500 كيلوگرم در هكتار در مزارع نزديك بودند. نتيجه‌گيري: اختلاف بين عملكردهاي اين مزارع بيانگر تفاوت درشيوه هاي مديريت زراعي پنبه در اين مزارع بود. همچنين، آناليز خط مرزي مي تواند مكملي براي روش هاي رگرسيوني و تحليل مقايسه كاركرد به منظور شناسايي عوامل محدود كننده توليد باشد. از اين رو، به نظر مي رسد با مديريت صحيح و بهينه سازي موارد ذكر شده به دو روش رگرسيون گام به گام و خط مرزي مي توان خلأ عملكرد در مزارع پنبه كشاورزان را كاهش داد .