ارزيابي تاثير تنظيم كننده‌هاي رشد مختلف بر عملكرد و صفات مورفولوژيكي سه رقم پنبه آپلند (Gossypium hirsutum L.)

سابقه و هدف: تنظيم‌كننده‌هاي رشد با تاثير بر خصوصييات مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي گياه، رشد رويشي و زايشي، عملكرد را تحت تاثير قرار مي دهد. تنظيم كننده هاي رشد، به واسطه القا فعاليت هاي متابوليكي در سطح ياخته عمل مي كنند. اين پژوهش با هدف بررسي تاثير تنظيم كننده هاي رشد بر خصوصيات رشد و عملكرد ارقام پنبه، انجام شد. مواد و روش ها: اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در ايستگاه تحقيقات پنبه هاشم‌آباد گرگان طي سال‎هاي 1395 و 1396 انجام شد. فاكتورهاي مورد بررسي شامل تنظيم‌كننده‎هاي رشد بنزيل‎آدنين، آبسزيك‎اسيد، ساليسيليك‎اسيد، براسينواستروئيد و سايكوسل و ارقام پنبه گلستان، كاشمر و شايان بودند. عملكرد و برخي پارامترهاي مورفولوژيكي به‌طور معني‌داري تحت تأثير تنظيم‎كننده‎هاي رشد قرار گرفتند. رقم گلستان بالاترين تعداد غوزه، عملكرد وش و درصد كيل الياف و رقم كاشمر بيشترين ارتفاع بوته و زودرسي را داشتند. تنظيم‌كننده‌ها تاثيرات متفاوتي بر ارتفاع بوته گذاشتند، بنزيل‎آدنين و براسينواستروئيد باعث افزايش ولي سايكوسل و آبسزيك‎اسيد سبب كاهش ارتفاع شدند. بنزيل‎آدنين افزايش 9.5 درصدي و آبسزيك‎اسيد كاهش 18.5 درصدي در ارتفاع را باعث شدند. با وجود اينكه تعداد گل، در همه تيمارها بالاتر از شاهد بود، اما بيشترين تعداد گل به تيمار سايكوسل و ساليسيليك‎اسيد با افزايش 40 درصد اختصاص يافت. سايكوسل تعداد غوزه را 7.5 درصد افزايش داد ولي ساليسيليك‎اسيد، بنزيل‎آدنين و آبسزيك‎اسيد به‎ترتيب سبب كاهش 4.8، 9 و 25 درصد در تعداد غوزه شدند. بيشترين عملكرد وش (2569 كيلوگرم در هكتار) از تيمار سايكوسل به‎دست آمد و براسينواستروئيد و بنزيل‎آدنين نيز عملكرد بيشتري نسبت به شاهد داشتند اما آبسزيك‎اسيد عملكرد را 5.3 درصد كاهش داد. بيشترين زودرسي (83.6 درصد) مربوط به سايكوسل بود ولي بنزيل‌آدنين، ساليسيليك‎اسيد و براسينواستروئيد زودرسي ارقام را كاهش دادند. درصد كيل تحت تأثير رقم قرار گرفت اما اثر تنظيم‌كننده‌هاي رشد بر درصد كيل معني‌دار نبود و اين مسئله مي‎تواند نشان‎دهنده وابستگي اين صفت به ژنوتيپ باشد. در مجموع، محلول‌پاشي با تنظيم‎كننده‎هاي رشد به‌خصوص سايكوسل باعث افزايش معني‌داري در عملكرد و صفات مورفولوژيكي ارقام پنبه شد. نتيجه گيري: سايكوسل با افزايش تعداد گل و غوزه در شاخه هاي پنبه سبب افزايش عملكرد شد. همچنين سايكوسل در زودرسي گياه پنبه اثر مثبت داشت.