سبك‌شناسي جزوه‌ مترجَم شماره‌ 2574: ترجمه‌اي كهن از قرآن مجيد

ترجمه هاي كهن فارسي از آيات شريف قرآن كريم در زمره‌ ذخاير ارزشمند ادب فارسي است. اين ترجمه ها، تشخّص و جايگاه ويژه و كم مانندي دارند. قرارگرفتن واژه هاي فارسي دربرابر مفردات قرآني و عربي در بيشتر اين آثار، دريافت معني درست و دقيق آنها را ساده و ملموس ساخته است. از سوي ديگر، به‌سبب گستردگي و تنوّع كاربردي لغات حوزه ها و دوره هاي گوناگونِ زباني در اين متون، بررسي و شناخت ساختار لغات زبان فارسي از ديدگاه تاريخي بدون مراجعه به آنها ممكن نيست. يكي از ترجمه هاي كهن قرآن، جزوه‌ مترجم شماره‌ 2574 است كه در كتابخانه‌ آستان قدس نگهداري مي شود. اين ترجمه، زباني استوار دارد و دربردارنده‌ واژگاني سره و اصيل است. نسخه‌ يادشده از نظر تاريخ ترجمه، تاريخ زبان و سير تحوّل آن همچون ديگر ترجمه هاي كهن قرآن كريم، بسيار ارزنده و با اهمّيت است. در اين جستار، جزوه‌ مترجم 2574 معرّفي و روش مترجم آن در ترجمه، در كنار ويژگي هاي نسخه شناختي، زباني، دستوري و رسم الخطي آن بررسي و تبيين خواهد شد. نام و نشان دقيق مترجم و كاتب و تاريخ قطعي و محل كتابت نسخه مشخّص نيست؛ امّا نتايج پژوهش حكايت از آن دارد كه نسخه‌ مورد بررسي متعلّق به دوره‌ نخست فارسي دري يعني قرن پنجم هجري است و برابرنهاده هاي فارسي، دگرگوني هاي واجي، شاخصه هاي دستوري و رسم الخط آن، كهنگي زبان ترجمه را در اين ترجمه از قرآن كريم نشان مي دهند. دقّت فراوان در معادل يابي و برابرگزيني، تأثيرپذيري متعادل از ساختار زبان عربي، وام‌گيري اندك واژگان از زبان عربي، كاربرد حروف در معناي ديگر، جدانوشتن نشانه‌ نفي از فعل، اتّصال ضمير «او» به «كه» ربط، استعمال فعل ماضي پياپي و به‌كارگيري وجه تحذيري برخي از شاخصه هاي نسخه‌ يادشده است.