ژئوشيمي آپاتيت در انواع سنگ‌هاي فلسيك مجموعه نفوذي پيرانشهر: رهيافتي براي بررسي تحولات ماگمايي

سنگ‌هاي نفوذي فلسيك در مجموعه نفوذي پيرانشهر شامل سه گروه سيينيت، نفلين ‌سيينيت و آلكالي ‌فلدسپار گرانيت مي ‌شوند كه در حدود 40 ميليون سال پيش تشكيل شده و هم‌ ژنز هستند. روابط بافتي و تركيب اكسيدهاي اصلي و عناصر كمياب آپاتيت از نمونه ‌هاي منتخب انواع سنگ‌هاي فلسيك به روش هاي SEM، EPMA و LA-ICP-MS مورد بررسي قرار گرفت. در نمونه‌ هاي مورد مطالعه آپاتيت به صورت بلورهاي شكل ‌دار تا نيمه ‌شكل دار با فرم‌ هاي منشوري ظاهر شده و داراي بافت همگن و بدون منطقه‌ بندي مي باشد. مقادير پايين MnO و الگوي REE آپاتيت‌ ها نيز ماهيت ماگمايي آن ها را تأييد كرده و بيانگر عدم تأثير فرايندهاي بعد از تبلور بر روي تركيب آپاتيت‌ هاست. تمام بلورهاي آپاتيت در رده فلوئوروآپاتيت قرار مي ‌گيرند. ميزان فلوئور و كلر در انواع مختلف سنگ‌هاي فلسيك متغير است و نسبت F/Cl از گرانيت ‌ها به سمت سيينيت ‌ها و نفلين سيينيت ‌ها كاهش مي ‌يابد. محاسبه دماي اشباع آپاتيت نشان مي‌دهد كه دماي تبلور در آلكالي‌فلدسپار گرانيت‌ها  (858-844 درجه سانتي‌گراد) نسبت به سيينيت‌ها (818-783 درجه سانتي‌گراد) و نفلين‌سيينيت‌ها (668-610 درجه سانتي‌گراد) بيشتر است. ميزان Mn موجود در آپاتيت ‌ها حاكي از شرايط تقريباً ثابت اكسايش با حداقل نوسانات (9.8- تا 8- = log fO2) در انواع سنگ‌هاي فلسيك مي ‌باشد. عناصر كمياب در آپاتيت ‌هاي مختلف تفاوت بارزي نشان مي ‌دهد به ‌طوري كه در نمونه ‌هاي گرانيتي آپاتيت سرشار از عناصر HFSE و عناصر نادر خاكي (REE) است در حالي كه آپاتيت‌ هاي سنگ‌هاي نفلين ‌سيينيتي تمركز بالاتري از اجزايي همچون سيليس، Cr، Ni و V نشان مي‌ دهند. تركيب عناصر كمياب با نسبت F/Cl در آپاتيت‌ ها تغييرات هماهنگ و منطبق با تركيب سنگ ميزبان نشان مي‌ دهد. نتايج بررسي تركيب كاني آپاتيت، يافته ‌هاي پترولوژيكي قبلي در مورد سنگ‌هاي فلسيك پيرانشهر مبني بر تأثير تفكيك فازهاي فرار بر تحول ماگمايي را تأييد مي ‌كند.