زمين‌شناسي، ژئوشيمي و كانه‌زايي آهن در منطقه قاضي‌كندي، شمال‌غرب زنجان

رخداد معدني آهن قاضي ‌كندي در فاصله 70 كيلومتري شمال غرب زنجان و در پهنه ايران مركزي واقع شده است. واحدهاي سنگي موجود در ناحيه مورد مطالعه شامل سازندهاي پركامبرين تا سنوزوئيك و همچنين گرانيت تا كوارتز مونزونيت صورتي رنگ با سن كرتاسه هستند. كانه ‌زايي آهن در كانسار قاضي ‌كندي به صورت رگه ‌اي و عدسي‌ شكل، در بخش قاعده اي سازند باروت كه متشكل از سنگ هاي كربناتي و شيل است، تشكيل شده است. مهم ترين كاني هاي فلزي موجود در محدوده شامل مگنتيت، هماتيت اوليه و پيريت مي‌باشند. كاني هاي ثانويه شامل هماتيت ثانويه، گوتيت و لپيدوكروزيت هستند كه در اثر هوازدگي مگنتيت و پيريت به وجود آمده اند. دگرساني هاي موجود در اين كانسار شامل دگرساني هاي كلريتي، اپيدوتي، سيليسي، سريسيتي و آرژيليك هستند. مطالعه حاضر بيانگر آن است كه در اثر تزريق توده نفوذي با تركيب گرانيتي تا كوارتز مونزونيتي به درون سازند باروت، كانه زايي آهن در اين كانسار رخ داده است. همزمان با تزريق توده نفوذي، بخش هاي شيلي سازند باروت، هورنفلسي شده به طوري كه در اين بخش ها، كاني ‌هاي فلوگوپيت، كلريت و اپيدوت تشكيل گرديده‌اند. همچنين بخش هاي كربناته در اثر دگرگوني مجاورتي به مرمر تبديل شده اند. در ادامه فرايند كانه زايي در اين كانسار، مگنتيت و بعد از آن هماتيت اوليه (به مقدار كم) تشكيل شده است. همراه با اين مرحله از كانه زايي، دگرساني هاي كلريتي و اپيدوتي نيز انجام شده‌اند. قابل ذكر است كه رگه رگچه هاي سيليسي بعد از تشكيل كانه زايي، فازهاي كانه زايي در مراحل اوليه را قطع و برشي كرده‌اند. براساس رده بندي شيميايي، نمونه هاي توده نفوذي داراي ماهيت كالك‌آلكالن و متالومين و عمدتاً در محدوده گرانيت تا كوارتز مونزونيت قرار مي گيرند. در نمودارهاي عنكبوتي، نمونه هاي توده نفوذي غني شدگي نسبي از LREE نسبت به HREE را نشان مي دهند. براساس مطالعات ژئوشيميايي، محيط تكتونوماگمايي سنگ هاي گرانيتوئيدي مورد مطالعه، در حاشيه فعال قاره اي و كمان ماگمايي قرار مي‌گيرند. به طور كلي، براساس شواهد صحرايي و ميكروسكوپي مي توان اظهار داشت كه كانسار آهن قاضي‌كندي در دسته كانسارهاي آهن اسكارن منيزيمي (وجود فلوگوپيت، كلريت و اپيدوت) قرار دارد.