مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - پايش زيستي رودخانه گاماسياب با استفاده از بيوماركرهاي آنزيم استيل كولين استراز و پروتئين متالوتيونين در دو گونه ماهي قزل آلا و كپور معمولي

چكيده فارسي :

پروتئين متالوتيونين و آنزيم استيل كولين استراز از مهم ترين زيست‌نشانگرها در ارزيابي سلامت بوم‌سازگان‌هاي آبي هستند و به عنوان يكي از سازوكارهاي دفاعي آبزيان در مواجهه با انواع آلاينده‌ها معرفي شده‌اند. لذا هدف از اين مطالعه ارزيابي و پايش زيستي آلودگي‌هاي آلي و معدني رودخانه گاماسياب با استفاده از بيوماركرهاي آنزيم استيل كولين استراز و پروتئين متالوتيونين در دو گونه ماهي قزل‌آلا رنگين كمان (Onchorhynchus mykiss) و كپور معمولي (Cyprinus carpio) بود. نمونه‌برداري از پنج مزرعه پرورش ماهي قزل‌آلاي رنگين كمان و هشت مزرعه ماهي كپور در طول رودخانه گاماسياب انجام شد و نمونه‌ها سريعا در ازت مايع منجمد و به آزمايشگاه منتقل شدند. اندازه‌گيري ميزان متالوتيونين (MT) بر اساس روش اسپكتروفتومتري و آناليز آنزيم كولين استراز (AchE) در مغز ماهي بر اساس روش المن انجام شد. يافته‌ها نشان داد كه بين مكان‌هاي مختلف نمونه‌برداري از حيث ميانگين مقادير و اثرات AchE و MT در دو گونه ماهي اختلاف معني‌دار آماري وجود داشت (0/05 P). به‌علاوه، ميانگين مقادير كل AchE و MT در ماهي كپور به ترتيب برابر با µm/min/g 3/42 و µg/g 707/75 و در ماهي قزل آلاي رنگين كمان نيز به ترتيب برابر با µm/min/g 1/33 و µg/g 3105/7 بودند كه مقايسه ميانگين ميزان AchE و MT بين دو گونه ماهي كپور و قزل آلاي رنگين كمان نشان داد ميزان MT در ماهي قزل آلاي رنگين كمان بيش تر از كپور، و ميزان فعاليت AchE در ماهي كپور بيش تر از گونه قزل آلاي رنگين كمان بوده است. اين تفاوت‌ بين گونه‌اي در ميزان زيست نشانگرهاي MT و AchE مي‌تواند ناشي از مواجهه گونه‌هاي ماهي‌ در معرض سطوح متفاوت آلاينده به دليل اختلاف در عادت تغذيه و رفتار آن ها و نيز تفاوت در نقاط نمونه برداري با شرايط محيطي و همچنين ورود منابع آلاينده متفاوت باشد. در مطالعه حاضر كاربرد و ادغام 2 مورد از نشانگرهاي زيستي اختصاصي براي بررسي حضور و تاثيرات دو گروه از آلاينده‌هاي آلي و معدني در رودخانه گاماسياب بدون انجام هيچ نوع سنجش شيميايي مشخص شد. به عبارتي رودخانه گاماسياب به دليل وسعت و پراكندگي كاربري‌هاي مختلف انساني در حاشيه آن در معرض مستقيم ورود هم‌زمان آلاينده‌هاي آلي و معدني است كه اين موضوع مي‌تواند با رديابي بيوماركرهاي اختصاصي در گونه‌هاي شاخص (از جمله گونه‌هاي قزل‌آلاي رنگين كمان و كپور) مبنايي براي پايش آلودگي بوم‌سازگان باشد.