بررسي تطبيقي مظهريت و امامت از نظر اهل‌حق (آيين يارسان) و اماميه

«اهل‌حق» مجموعۀ عقايد و باورهاي آييني را «سر ّمگو» و «سرّ كَس نزان»، ‌يعني اسرار ناگفتني و سرّ نهان مي‌داند.‌ بر اين پايه، يارسانيان در طول تاريخ درخصوص بيان اسرار آييني، رازداري و رازورزي پيشه كرده‌‌اند.‌ امامت و ولايت، ازجمله مصاديق «سرّ مگو»ست كه در انديشۀ اهل‌حق به دورۀ مظهريت ذات و صفات تحريف شده است. در اين نگرش، پايه و اساس پيدايش آيين اهل‌حق با مظهريت انسان شكل گرفته است. دوره‌هاي ظهور مظهريت در هر صد يا سيصد سال تكرار مي‌شود و به اين طريق، تحولاتي در نگرش اين آيين رخ مي‌دهد. اين مقاله با روشي توصيفي ـ تحليلي و تطبيقي و در مواردي انتقادي، با رمزگشايي از متون اهل‌حق به تبيين مفاهيم و مصاديق «سرّ مگو» پرداخته است. ازآنجاكه متون اهل‌حق به گويش‌هاي مختلف زبان كردي و در قالب نظم و با بياني خاص توسط پيران و پيشوايان سروده شده است، لذا سرايندگان متون يادشده با ايما و اشاره به مفهوم و مصاديق «سرّ مگو» اشاره كرده‌اند و پژوهشگران به‌دليل شرايط خاص و پيچيدگي رموز منابع اهل‌حق، از شناخت ماهيت اين اسرار ناكام مانده‌‌اند. بنابراين اين موضوع تاكنون مورد بررسي علمي ـ پژوهشي قرار نگرفته است و موضوع اين مقاله مسبوق به سابقه نيست. اين نوشتار با تكيه بر متون اوليه و اصلي اهل‌حق نشان داده است كه «سرّ مگو» ناظر به خداشناسي، جهان‌شناسي، انسان‌شناسي و مظهريت انسان و امامت است. علت گرايش بعضي از گروه‌‌هاي اهل‌حق به‌سمت انديشۀ اماميه، وجود شرايط پيراموني و دورن‌آييني در دوره‌هاي ظهور (مظهريت) ذات و صفات بوده است.