فرسودگي تحصيلي در دانشجويان علوم‌پزشكي: مروري بر مطالعات انجام‌شده در ايران

مقدمه آموزش پزشكي و تربيت نيروي انساني كارآمد در حوزه سلامت همواره مورد توجه برنامه‌ريزان آموزشي بوده است. با‌توجه‌به اينكه حضور در دانشگاه براي بسياري از دانشجويان، تجربه‌هاي خوشايندي به همراه دارد، ولي براي برخي از آنان فعاليت‌هاي تحصيلي منجر به فرسودگي مي‌شود. اين مطالعه با هدف بررسي فرسودگي تحصيلي در دانشجويان علوم‌پزشكي ايران انجام شد.روش ها اين مطالعه مروري با هدف ارزيابي فرسودگي تحصيلي در دانشجويان علوم‌پزشكي ايران انجام شد. جست‌وجوها براي شناسايي مطالعات مرتبط در پايگاه‌هاي اطلاعاتي داده‌هاي فارسي‌زبان پايگاه مركز اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي، مگيران، علمنت و موتور جست‌وجوگر گوگل‌اسكالر در بازه زماني سال 1390 تا 1402 انجام شدند. استراتژي جست‌وجو از تركيبي از كلمات كليدي و عناوين موضوع و كلمات كليدي مرتبط با فرسودگي، فرسودگي تحصيلي، دانشجويان و علوم‌پزشكي، بود. عناوين و چكيده مقالات به‌طور مستقل توسط 2 نفر از نويسندگان بر‌اساس معيارهاي ورود و خروج غربالگري شدند. اختلاف در انتخاب مطالعه از‌طريق بحث يا مشورت با يك بازبين سوم حل شد. يك فرم استاندارد استخراج داده براي گرفتن اطلاعات مربوطه از مطالعات گنجانده‌شده ايجاد شد. اطلاعات موردبررسي شامل نويسنده، سال انجام مطالعه، محل انجام مطالعه، حجم نمونه، جامعه هدف، نوع مطالعه، ابزار سنجش، ميانگين نمره فرسودگي تحصيلي / فراواني، سن، جنسيت، معدل، محل سكونت، علاقه به رشته تحصيلي و وضعيت تأهل بود.يافته ها 43 مطالعه پس از بررسي معيارهاي ورود وارد مطالعه شدند. جامعه هدف شامل كليه دانشجويان علوم‌پزشكي (هوشبري، بهداشت، پزشكي، توانبخشي، پرستاري، دندانپزشكي، فوريت پزشكي، اتاق عمل) بود. نوع مطالعه در مطالعات انجام‌شده به‌صورت توصيفي‌همبستگي، توصيفي‌مقطعي و توصيفي‌تحليلي بود. ابزار سنجش اطلاعات در مطالعات انجام‌شده شامل پرسش‌نامه برسو (26 مطالعه)، ماسلاخ (12 مطالعه)، Schaufeli (1 مطالعه)، Burnout (2 مطالعه) و پرسش‌نامه فرسودگي تحصيلي سالملا ـ آرو 2 مطالعه، بود. ميزان فرسودگي تحصيلي در مطالعات انجام‌شده از 0/64±1/73 (دامنه نمره صفر تا 4) تا 9/3±120/05 (مجموع 3 حيطه فرسودگي) بود. در برخي از مطالعات بين متغيرهاي سن، جنسيت، وضعيت تأهل، محل سكونت، معدل و علاقه به رشته تحصيلي با فرسودگي تحصيلي ارتباط آماري معني‌داري يافت شد.نتيجه گيري نتايج مطالعه حاضر نشان داد در تمامي مطالعات شيوع فرسودگي تحصيلي در دانشجويان وجود دارد كه دور از انتظار نيست، زيرا دانشجويان با فرايند‌هاي مختلف آموزشي در طي تحصيل مواجه مي‌شوند و گاه از محيط آموزشي خود ناراضي و با آن ناسازگار هستند و اين خود موجبات بروز فرسودگي را به وجود مي‌آورد. بنابراين شناسايي عواملي كه به كاهش فرسودگي تحصيلي در دانشجويان علوم‌پزشكي منجر مي‌شود، ضروري به نظر مي‌رسد.