نقش ميانجي‌گر راهبردهاي تنظيم‌شناختي هيجان در رابطه بين طرح‌واره‌هاي ناكارامد اوليه و ويژگي‌هاي شخصيتي با پرخاشگري

مقدمه: پرخاشگري پديده‌‌ نابهنجاري است كه در دوره‌ نوجواني از شيوع قابل‌توجهي برخوردار است  و عوامل زيادي در بروز اين پديده نقش دارند. هدف اين پژوهش، بررسي نقش ميانجي‌گر راهبردهاي تنظيم‌شناختي هيجان در رابطه بين طرح‌واره‌هاي ناكارامد اوليه و ويژگي‌هاي شخصيتي با پرخاشگري بود. روش: طرح پژوهش از نوع همبستگي و معادلات ساختاري بود. جامعه‌ آماري پژوهش را كليۀ دانش‌‌آموزان متوسطه دوم شهر ياسوج در سال تحصيلي 1398- 1399 تشكيل ‌‌دادند كه تعداد 340 نفر از آنها با روش نمونه‌‌گيري تصادفي خوشه‌‌اي چندمرحله‌‌اي انتخاب شدند. براي جمع‌‌آوري داده‌‌ها ازچهار پرسش‌نامه‌ طرح‌واره‌‌هاي ناسازگار اوليه يانگ(SQ SF)، پنج عامل شخصيت(NEO)، راهبردهاي تنظيم هيجان(CERQ) و پرخاشگري(AQ) استفاده شد. تجزيه ‎و‎ تحليل داده‌ها با استفاده از روش‌هاي همبستگي پيرسون و مدل‌يابي ارزيابي معادلات ساختاري به كمك نرم‎افزارهاي SPSS و AMOS صورت گرفت.نتايج: نتايج نشان داد، از بين ابعاد ويژگي‌هاي شخصيتي، مسئوليت‌پذيري، توافق‌پذيري، برون‌گرايي و انعطاف‌پذيري اثر منفي و معناداري بر راهبردهاي ناسازگارانه تنظيم‌شناختي هيجان و برون‌گرايي و انعطاف‌پذيري اثر مثبت و معنادار بر راهبردهاي سازگارانه تنظيم‌شناختي هيجان دارند. همچنين طرح‌واره‌هاي محروميت هيجاني، رهاشدگي، بي‌اعتمادي و بازداري هيجاني تأثير مثبت و معنادار بر راهبردهاي ناسازگارانه تنظيم‌شناختي هيجان و طرح‌واره‌هاي رهاشدگي، نقص و شرم و استحقاق نيز تأثير منفي بر راهبردهاي سازگارانه تنظيم‌شناختي هيجان داشتند. علاوه بر آن، ويژگي  شخصيتي توافق‌پذيري اثر منفي و مستقيم و طرح‌واره‌هاي رهاشدگي، انزواي اجتماعي، شكست، بازداري هيجاني و استحقاق تأثير مثبت و مستقيم بر پرخاشگري داشتند. در نهايت از بين ابعاد ويژگي‌هاي شخصيتي، مسئوليت‌پذيري، توافق‌پذيري، برون‌گرايي و انعطاف‌پذيري و از بين ابعاد طرح‌واره‌هاي ناكارامد اوليه، محروميت هيجاني، رهاشدگي، بي‌اعتمادي، شرم و نقص، بازداري هيجاني و استحقاق توانستند از طريق راهبردهاي تنظيم‌شناختي هيجان بر پرخاشگري تأثير غيرمستقيم بگذارند.بحث و نتيجه‌گيري: درمجموع مي‌توان نتيجه گرفت، تعامل چندگانه متغيرهاي ويژگي‌هاي شخصيتي، طرح‌واره‌هايي ناكارامد اوليه و راهبردهاي شناختي تنظيم هيجان در پيش‌بيني پرخاشگري نوجوانان نقش دارند و يافته‌هاي حاصل از تحقيق مي‌تواند در كاهش مشكلات ناشي از پرخاشگري و بدتنظيمي هيجاني براي مشاوران و روان شناسان مدارس ياري كننده باشد.