تفسيري دربارۀ تمايز حد نصاب اخلاق و تربيت اخلاقي از منظر آيت‌الله مصباح

آيت‌الله مصباح به پيروي از مشهور انديشمندان، علم اخلاق را دربردارندهٔ تربيت اخلاقي مي‌داند؛ اما در مباحث فلسفهٔ اخلاق، تربيت اخلاقي را از اخلاق تفكيك مي‌كند. ايشان در فلسفهٔ اخلاق، ايمان به خدا و اعتقاد به قيامت را حد نصاب اخلاقي مي‌داند، اما سخاوت غيرمسلماناني همچون حاتم طائي را نيز داراي ارزش و تخفيف در عذاب قلمداد مي‌كند. باتوجه‌به اينكه حد نصاب اخلاقي، به شرايط لازم براي وصول به هدف نهايي اخلاق اطلاق مي‌شود، سخاوت حاتم طائي كه مؤمن نبوده است نبايد ارزش و حد نصاب اخلاقي داشته باشد، پس تخفيف در عذاب او چه توجيهي دارد و چه ارزشي براي سخاوت او مي‌توان در نظر گرفت؟ اين تحقيق با تفسيري نو از ديدگاه آيت‌الله مصباح در پاسخ به اين پرسش‌ها، از تمايز ميان علم اخلاق و تربيت اخلاقي استفاده مي‌كند كه اين دو علم، دست‌كم در هدف، روش، واقعيت و حد نصاب متمايزند و براساس اين تمايز، حد نصاب و ارزش اخلاقي براي اعمال كفار وجود ندارد، اما برخي اعمال كفار امكان دارد حد نصاب و ارزش تربيت اخلاقي را داشته باشد. ديدگاه آيت‌الله مصباح در تربيت اخلاقي نياز به تكميل دارد كه اين نوشتار حد نصاب تربيت اخلاقي را، در مسير وصول به قرب الهي‌بودن مي‌داند و به‌گونه‌اي هدف تربيت اخلاقي را تبيين مي‌كند كه سخاوت افرادي همچون حاتم طائي به‌دليل حُسن فعلي‌داشتن، حد نصاب و ارزش تربيت اخلاقي را دارا باشد.