نقش دانش بومي در مديريت منابع آب مورد مطالعه دهستان شاسكوه شهرستان زيركوه

از ديرباز محدوديت منابع آب در ايران، ابداع و خلق روش هاي مناسب جهت افزايش راندمان بهره برداري از آب را در جوامع روستايي الزام آور ساخته، چرا كه آب يكي از اركان اصلي رشد و توسعه پايدار جوامع روستايي است. بررسي نظام مديريت بومي منابع آب در ايران نشان مي دهد كه همواره كشاورزان ايراني به شيوه هاي پايدار استحصال آب و سازگار با شرايط اقليمي منطقه زيست خود توجه داشته اند. پژوهش حاضر با روش توصيفي-تحليلي مبتني بر اسناد، تهيه پرسشنامه محقق ساخته، بازديد ميداني و انجام مصاحبه هاي عميق منطبق با تجربيات، دانش ها و بينش افراد مورد مصاحبه در ارتباط با ناشناخته ها و نايافته هاي دانش بومي در حوزه مديريت منابع آب جوامع روستايي دهستان شاسكوه شهرستان زيركوه انجام شده است. نتايج اين پژوهش بيانگر كارآمدي رويكردهاي سنتي و نظام مديريت بومي منابع آب است. نتايج پژوهش كيفي نشان داد كه بهره برداران محلي در مقوله هاي آبياري، مديريت ذخيره، مصرف و توزيع آب از شيوه هاي مختلف زيست بوم سازگار بهره مي گيرند.در بخش كيفي اين دانش ارزشمند از مرحله شناسايي آغاز و بر مبناي آن از جامعه بهره بردار ميزان اثرگذاري هركدام از شيوه ها موردبررسي قرار گرفت كه در تمامي ابعاد شيوه هاي مورداستفاده اثرگذاري آن تأييد شد.به طور مثال قنات هاي دوازده امام روستاي نوده و قنات چناران كه در سال هاي اخير كاهش محسوسي داشته و براي آبياري به حد كفايت نبوده، با ايجاد سدهاي خاكي دست ساز در بالادست قنوات، آبدهي آن افرايش يافته و با استخربندي حجم و سرعت آب بيشتر شده و براي آبياري و كشاورزي مورد استفاده قرار مي گيرد. به اين ترتيب ضرورت شناخت و بهره جستن از دانش و تجربه چند هزارساله مردمان بومي كه يكي از مهم ترين سرمايه هاي اجتماعي هر جامعه محسوب مي شود و مقدمه دستيابي به توسعه پايدار و بازسازي و بقاي حيات جوامع روستايي بر مبناي رويكرد توسعه درون زا، ضروري به نظر مي رسد.