‌بررسي و معرفي ريخت‌شناسي نقوش در رنگين‌نگاره‌هاي استان لرستان (با تكيه بر نقش‌مايه سگ)

سگ از نخستين جانوراني است كه به دست بشر اهلي شده است و همواره دوستان و ملازمان خوبي براي انسان‌ها بوده‌اند. نقاشي‌هايي كه در غارهاي انسان‌هاي نخستين كشف شده حاكي از اين موضوع است كه اين دوستي حداقل سابقه‌اي 16 هزار ساله دارد. سگ در صحنه‌ها و وضعيت‌هاي مختلف در هنر صخره‌اي ايران در چهار حوزه فرهنگي (شمال، غرب، جنوب و شرق) نقش شده است. با توجه به ديرينگي، تنوع و پراكنش اين نقوش در سنگ‌نگاره‌هاي مناطق مختلف در ايران، هدف از اين پژوهش، مطالعه نقش‌مايه سگ و بررسي نژاد واقعي اين حيوان در هنر صخره‌اي استان لرستان است. سوال اصلي پژوهش اين است: ريخت‌شناسي و نژاد نقش‌مايه سگ در رنگين‌نگاره‌هاي استان لرستان چگونه است؟ سگ در رنگين‌نگاره‌هاي استان لرستان در كدام صحنه‌ها و موضوعات تصوير شده است؟ نقش‌مايه سگ در رنگين‌نگاره‌هاي استان لرستان با چه سنگ‌نگاره‌هايي در ايران قابل مقايسه است؟ روش پژوهش حاضر، كيفي و به‌صورت توصيفي تحليلي تطبيقي است. شيوه گردآوري اطلاعات به صورت (كتابخانه‌اي) و ميداني است. جامعۀ آماري در اين پژوهش رنگين‌نگاره‌هاي استان لرستان در سه منطقه (سنگ مهرداد و ميرملاس در كوهدشت و تخت‌چان پلدختر) است.نتايج حاكي از اين است كه نقش مايه سگ در استان لرستان با توجه به ريخت شناسي آن داراي شكل هاي متفاوتي مي باشد، نقوش به صورت تكي، گروهي در چرا و گله داري، همراه با عشاير، در حال شكار با نقوش انساني يا به صورت مستقل يافت شده است. با توجه به بررسي تطبيقي، سه نژاد سگ در رنگين نگاره هاي استان لرستان يافت شد كه شامل سگ شكاري (تازي)، گله: سرابي و قهدريجاني است. تمام سگ هاي شناسايي شده بومي منطقه بوده است كه در صحنه هايي همچون شكارگاه، گله داري، كوچ، رزمگاه به تصوير كشيده شده اند. اين نقوش با سنگ نگاره هاي حوزه هاي غرب، شمال غرب، جنوب، جنوب غرب و مركزي قابل مقايسه است.