تبيين ارتباط سازماندهي فضايي و جهت گيري خانه‌هاي تاريخي با تاكيد بر نقش ورودي (نمونه موردي: خانه هاي بومي تبريز در دوره قاجار)

معمار سنتي گاه با جهت گيري، تمايل خويش را جهت حل مسئله از طريق سلسله مراتب دسترسي در سازماندهي فضايي، نشان داده است. ورودي به عنوان عضوي با اهميت در نظلم سلسله مراتب دسترسي، شروع كننده و حلقه اتصال فضاها، مي تواند بر جهت گيري خانه هاي بومي اثر گذار باشد. اين پژوهش با هدف شناخت عوامل موثر بر جهت گيري خانه هاي بومي، در پي پاسخگويي به اين سوال بود كه چه ارتباطي ميان جهت گيري خانه هاي قاجاري تبريز و سازمان فضايي آن ها از منظر نظام ورودي برقرار است؟ در اين راستا، پژوهش فرايندي كيفي با هدف توصيفي descriptive و رويكردي مبتني بر نمونه پژوهي case study دارد كه از حيث زماني مقطعي و گذشته نگر و مبتني بر استدلال هاي استقرايي و به لحاظ نتيجه، بنيادي است. طي بررسي‌ها، هدف از طراحي ورودي، هدفمندبودن مسير دسترسي به حياط بود و دستگاه ورودي نقش بسزايي در جهت‌گيري دارد؛ بدين‌صورت كه با وجود تعدد ورودي كه هركدام، امكان تقسيم خانه به يك بخش مجزا را دارند و هر بخش مي‌تواند جهت‌گيري و محور خاص خود را داشته باشد. نظام فضايي هر بخش بر عهده حياط (در ورودي‌هاي حياط بيروني) و تالار (در ورودي‌هاي ساير جبهه‌ها) است كه با گذشت زمان و نزديك‌شدن به انتهاي دوره قاجار و توسعه‌عمودي خانه‌ها، اين نقش از تالار به سرسرا محول شده است. همچنين سازماندهي با سرسرا بر خلاف سازماندهي با تالار، موجب كاهش استقلال و افزايش انعطاف‌پذيري فضاها شده است.