تجربۀ ديني مرگ‌هراسي و آثار تربيتي آن در سلامت معنوي

سابقه و هدف: مرگ به‌عنوان تجربه‌اي احياگر مي‌تواند در مسير سلامت معنوي انسان و ايدۀ انسان‌شناسي نقش بسزايي داشته باشد اما هراس و ترس از مرگ كه گاهي هم به افراط كشيده مي‌شود مي‌تواند دستاوردهاي اين تجربۀ ديني را كم‌اثر يا بي‌اثر كند. ازاين‌رو در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با معرفي مرگ به‌عنوان يك تجربۀ ديني، راه‌حلي براي دوري از ترس و هراس نسبت به آن معرفي و آثار تربيتي آن در سلامت معنوي مد نظر اسلام بررسي شود.  روش كار: پژوهش حاضر از نوع كتابخانه‌اي و توصيفي - تحليلي است. ابتدا تعاريفي كه مفاد آنها به‌عنوان پيش‌زمينۀ‌ پژوهش ضروري به نظر مي‌رسيد طرح شد و بدنۀ اصلي پژوهش در چند مرحله در مسيرِ يافتن جواب مناسب براي سؤال اصلي تحقيق قرار گرفت. يعني ابتدا مرگ يكي از مراحل حيات معرفي شد و در قالب تجربۀ ديني تمثل يافت و در مرحلۀ بعد هراس و ترس از مرگ در ارتباط با سلامت معنوي چرايي‌يابي ‌شد و در مرحلۀ آخر آثار و فوائد تربيتي انديشه در اين تجربۀ ديني بررسي ‌شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعي گزارش نكرده‌اند.يافته‌ها: بر اساس نتايج پژوهش حاضر، مرگ تجربه‌اي ديني شناخته شد. علل هراس از مرگ جهل به حقيقت مرگ و گناه و كردار ناشايست و دلبستگي به دنيا و مظاهر آن معرفي شد. زوال غفلت و كاهش شهوات و تسلي آلام دنيوي و بهره‌وري كامل از زندگي و اشتياق به آخرت و نيل به درجات اخروي، بي‌ميلي و بي‌رغبتي به دنيا، پاك‌شدن گناهان از آثار و فوايد مرگ‌انديشي است كه نقش هر يك از اين عوامل در سلامت معنوي قابل طرح و بررسي مفصل در مجالي ديگر است. نتيجه‌گيري: تجربۀ ديني مرگ با صبغۀ اسلامي آن در جهت انسان‌شناسي و خداشناسي نه‌تنها ترس ندارد بلكه موجب رشد و تربيت انسان مي‌شود و انسان نوگرا را به اصل خود رهنمون مي‌سازد و از ديدگاه اسلام اين بزرگ‌ترين دستاورد مرگ در تأمين سلامت معنوي انسان است. بنابراين، شناسايي علل هراس و اجتناب از آنها ضروري مي‌نمايد. از طرفي توجه به فوائد مرگ‌پژوهي ضامن تأمين همان سلامت معنوي است.