پيش‌بيني رويش علف‌هاي هرز پنجه مرغي (Cyndon dactylon L.) .) و اويارسلام ارغواني (Cyperus rotundus L.) در كلزا تحت عمليات مختلف مديريتي

سابقه و هدف: علف‌هاي هرز چندساله حداقل دو سال و برخي براي دهه‌ها زندگي مي‌كنند. بيشتر علف هاي هرز چند ساله هم از طريق بذر و هم از طريق گسترش بخش‌هاي رويشي ذخيره‌كننده انرژي مانند ريشه‌ها يا غده‌ها تكثير مي‌شوند. علف‌هاي هرز زمستانه مطلق توانايي زنده ماندن و رشد را در مواقعي از سال دارند كه شرايط محيطي، عمدتاً دما، براي رشد ساير گونه‌هاي گياهي مساعد نيست. اهداف اين تحقيق درك نقش دماي خاك در رويش پنجه مرغي و اويارسلام ارغواني در كلزا و توسعه مدل‌هاي پيش‌بيني‌كننده براي رويش اين دو علف هرز بر اساس تجمع زمان دماي خاك بود.مواد و روش‌ها: به منظور پيش‌بيني الگوي رويش پنجه مرغي و اويارسلام ارغواني تحت عمليات مختلف مديريتي آزمايشي به صورت طرح اسپليت پلات در قالب بلوك‌هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در آموزشكده كشاورزي ساري در سال 1401 اجرا شد. فاكتورهاي آزمايشي، دو سيستم خاك‌ورزي رايج و بدون خاك‌ورزي و سه دز مختلف علف‌كش بوتيزان استار (صفر، 50 و 100 درصد دز توصيه شده) بودند.براي پيش بيني الگوي رويش در هر كرت يك كوادرات ثابت 50 در 50 سانتي‌متري در مركز هر كرت قرار گرفت و با شروع فصل پس از اولين آبياري، شمارش گياهچه‌هاي جديد رويش يافته بر اساس گونه آغاز شد. يك مدل لجستيك سه پارامتري براي توصيف رويش تجمعي گياهچه با زمان دماي خاك استفاده شد. برآوردهاي پارامتري با استفاده از تست‌هاي t دو طرفه مقايسه شدند (P 0.001). از داده‌هاي شمارش رويش، ميانگين زمان رويش (MET) و شاخص سرعت رويش (ERI) محاسبه گرديد. مقايسه ميانگين مقادير شاخص‌هاي MET و ERI توسط نرم افزار SAS 9.2 و با استفاده از آزمون LSD انجام شد.يافته‌ها: پنجه مرغي در سيستم بدون خاك‌ورزي و اويارسلام ارغواني در سيستم خاك‌ورزي رايج داراي ميانگين زمان رويش كمتر و شاخص سرعت رويش بالاتر بودند و با دريافت درجه روز رشد (T50) كمتر، سريع‌تر به 50 درصد رويش تجمعي خود دست يافتند. همچنين پنجه مرغي و اويارسلام ارغواني در بالاترين دز بوتيزان استار (100 درصد دز توصيه شده) داراي بيشترين ميانگين زمان رويش و پايين‌ترين شاخص سرعت رويش بودند و با دريافت T50 بالاتر و دارا بودن نرخ رويش پايين‌تر، ديرتر به 50 درصد رويش تجمعي گياهچه دست يافتند. نتيجه‌گيري: اويارسلام ارغواني در هر دو سيستم خاك‌ورزي و هر سه دز علف‌كش بوتيزان استار داراي ميانگين زمان رويش كمتر در مقايسه با پنجه مرغي بود و با دريافت T50 پايين‌تر، سريع‌تر به 50 درصد رويش تجمعي گياهچه در ابتداي فصل رشد دست يافت. بر اين اساس مرحله رشدي مناسب براي كنترل اويارسلام ارغواني هنگامي است كه هنوز موج اصلي گياهچه‌هاي پنجه مرغي رويش پيدا نكرده است.